سازمان عفو بین‌الملل از دولت پاکستان خواست تا با رعایت حقوق انسانی مهاجران افغان، فوراً روند اخراج آنان را متوقف ساخته و مدت اعتبار کارت‌های ثبت‌نام (پیاوآر) را تمدید کند. این کارت‌ها که توسط کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان برای بیش از ۱.۴ میلیون مهاجر افغان صادر شده‌اند، قرار است امروز منقضی شوند.
به گزارش خبرگزاری مهاجر، با وجود اینکه مقامات پاکستانی پیشنهادهایی برای تمدید اعتبار این کارت‌ها ارائه کرده‌اند، اما هنوز هیچ‌گونه تصویب رسمی از سوی کابینه فدرال انجام نشده است.
طبق اعلام عفو بین‌الملل، از زمان اجرای «طرح بازگرداندن اتباع خارجی غیرقانونی» از سوی دولت پاکستان در اکتبر ۲۰۲۳، بیش از یک میلیون و ۸۰ هزار مهاجر و پناهجوی افغان از این کشور اخراج شده‌اند. این طرح در سه مرحله طراحی شده است: نخست، اخراج مهاجران فاقد مدرک؛ دوم، بازگرداندن دارندگان کارت شهروندی افغانستان (ای‌سی‌سی)؛ و در نهایت، هدف گرفتن دارندگان کارت ثبت‌نام (پیاوآر).
این سازمان حقوق بشری، اقدام به اخراج مهاجران افغانستان را مغایر با اصول حقوق بین‌الملل، به‌ویژه اصل منع بازگرداندن اجباری (non-refoulement)، ارزیابی کرده است.
در آوریل سال ۲۰۲۵ نیز، شماری از گزارشگران ویژه سازمان ملل متحد از دولت پاکستان خواستند تا به‌صورت فوری اخراج مهاجران افغان را متوقف کند.
بر اساس گزارش‌های رسانه‌های پاکستانی، قرار است کابینه فدرال این کشور روز سه‌شنبه پیشنهاد تمدید مهلت اقامت دارندگان کارت پیاوآر را بررسی کند. شبکه خبری سما نیز امروز (دوشنبه، ۹ تیر)، به نقل از منابع رسمی دولت پاکستان، گزارش داده است که پیشنهاد تمدید اقامت مهاجران افغان دارای کارت پیاوآر به مدت سه تا شش ماه در دست بررسی قرار دارد.
با این حال، وزارت امور ایالتی و مناطق مرزی و همچنین وزارت کشور پاکستان، هنوز این پیشنهاد را برای تأیید نهایی به کابینه فدرال ارائه نکرده‌اند. از این رو، مدت اعتبار اقامت این مهاجران که امروز پایان می‌یابد، در بلاتکلیفی کامل قرار گرفته است و هنوز تصمیم مشخصی درخصوص تمدید آن اتخاذ نشده.
در سال گذشته، دولت پاکستان یک مهلت یک‌ساله به دارندگان کارت پیاوآر اعطا کرد؛ اقدامی که با استقبال گسترده جامعه جهانی و سازمان‌های بشردوستانه مواجه شد. با این حال، این مهلت اکنون در شرایطی رو به پایان است که دولت هنوز تصمیم رسمی برای تمدید مجدد اتخاذ نکرده است.
یکی از مقامات بلندپایه دولتی پاکستان که نخواست نامش فاش شود، به شبکه خبری سما گفت که رایزنی‌ها ادامه دارد، اما تاکنون هیچ‌گونه مکاتبه رسمی با کابینه صورت نگرفته است. وی هشدار داد: «مهلت اقامت رو به پایان است و در صورت عدم تصویب کابینه، اعتبار قانونی اقامت دارندگان کارت پیاوآر پس از امروز از بین خواهد رفت.»
کارت پیاوآر به‌عنوان یک سند هویتی رسمی، اقامت قانونی موقت مهاجران را فراهم می‌سازد، اما به‌هیچ‌عنوان به معنای اعطای شهروندی یا حقوق دائم تلقی نمی‌شود.
پاکستان در طی بیش از چهار دهه گذشته میزبان میلیون‌ها مهاجر افغانستان بوده و در این مدت، چندین موج مهاجرت ناشی از وضعیت ناپایدار افغانستان را تجربه کرده است.
فرایند اخراج مهاجران افغان از پاکستان از سال ۲۰۲۳ آغاز شد و ابتدا شامل مهاجران فاقد مدرک، سپس دارندگان کارت ای‌سی‌سی و در نهایت، دارندگان کارت پیاوآر خواهد شد.
از سوی دیگر، در روزهای اخیر روند بازگشت مهاجران افغان از ایران نیز شدت گرفته است. مقامات محلی طالبان در هرات اعلام کرده‌اند که روزانه بیش از ۳۰ هزار نفر از مرز اسلام‌قلعه وارد افغانستان می‌شوند. با افزایش شمار بازگشت‌کنندگان، برخی نهادهای امدادرسان نسبت به احتمال بروز بحران انسانی در این منطقه هشدار داده‌اند.
