اولین همایش نخبگان افغانستان در تهران از صبح شنبه، 27 دلو/ بهمن با حضور دکتر حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور ایران و رئیس بنیاد ملی نخبگان این کشور، حجت الاسلام والمسلمین محمدمهدی ایمانی‌پور، ریاست سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ایران، دکتر سید روح الله حسینی، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کابل، مهدی صفاری نیا، رییس پارک فناوری پردیس تهران، نمایندگان سفارت امارت اسلامی در تهران و ده‌ها از نخبگان علمی، فناوری، فرهنگی و دینی مذهبی آغاز به کار کرد.
یکی از پنل‌های تخصصی این همایش با حضور دکتر سید عبدالقیوم سجادی، دکتر احمدشاه فرهت، خانم فروزان طاهری، آقای دکتر عالمی، محمد حنیف مسعودی و دکتر سید محمد یاسین محمدی روشن، 6 نخبه افغانستانی مقیم ایران برگزار شد.
نخبگان افغانستان باید در سطح جهانی معرفی شوند
دکتر سید عبدالقیوم سجادی، استاد دانشگاه، در سخنرانی خود به شرایط زمانه حاضر که عصر علم و فناوری و اطلاعات است اشاره کرد و تاکید کرد که این دوران بر مبنای قدرت نرم استوار است. وی توضیح داد که کشورهایی که توانسته‌اند قدرت نرم را در اختیار بگیرند، در حکمرانی داخلی موفق بوده و در روابط بین‌الملل جایگاه برجسته‌ای دارند. مهمترین مولفه‌های قدرت نرم که به موفقیت این کشورها کمک کرده، عبارتند از دانش و اراده ملی.
اولین مولفه قدرت نرم، «دانش» است که به عنوان بنیان توسعه اقتصادی و اجتماعی شناخته می‌شود. کشورهای پیشرفته به اقتصاد دانش‌بنیان و ارتباط تنگاتنگ میان تحقیق و توسعه توجه دارند. اما متاسفانه افغانستان به دلیل جنگ‌ها و بی‌ثباتی‌های طولانی نتواسته از ظرفیت‌های انسانی و علمی خود به خوبی بهره‌برداری کند. با این حال، در سال‌های اخیر شاهد رشد تحصیل‌کردگان و نخبگان در کشور بوده‌ایم. با این وجود، بسیاری از دانش‌های موجود هنوز انتزاعی و دور از نیازهای واقعی جامعه هستند. بنابراین، ضروری است که دانشی تولید شود که به عمل سازنده منجر شده و در مسیر توسعه اجتماعی و اقتصادی کاربردی باشد.
دومین مولفه قدرت نرم، «اراده ملی» است. صرف وجود استعدادها و ظرفیت‌های انسانی کافی نیست و در کنار آن، باید اراده جدی برای حرکت به سمت توسعه و پیشرفت وجود داشته باشد. اراده ملی باید در راستای بازسازی، انکشاف، و تقویت جایگاه علمی و انسانی کشور باشد. این اراده، موتور محرک حرکت به سوی آینده‌ای بهتر و درخشان‌تر است که بدون آن هیچ تحول جدی در جامعه امکان‌پذیر نخواهد بود.
دکتر سید عبدالقیوم سجادی در سخنان خود به استعدادهای برجسته نیروی انسانی افغانستان اشاره کرد و گفت که نخبگان و جوانان این کشور از مستعدترین عناصر انسانی تشکیل می‌دهند. او همچنین به دو چالش عمده اشاره کرد که مانع از استفاده کامل از این ظرفیت‌ها شده است: اول، کمبود تفکر دانش‌بنیان و دانش محوری که پاسخگوی نیازهای جامعه باشد و دوم، نبود اراده مشترک و جدی برای حرکت به سمت توسعه و انکشاف.
دکتر سجادی بر این نکته تأکید کرد که علیرغم تلاش‌های اخیر در پرورش نخبگان و ایجاد بسترهایی برای رشد علمی و فرهنگی در افغانستان، هنوز تصویری درست و واقع‌بینانه از ظرفیت‌های نخبگان مهاجرین افغانستان در جامعه میزبان (ایران) وجود ندارد. او افزود که مهاجرین افغانستان اغلب به عنوان نیروی کار در صنایع کم‌مهارت مانند کارخانه‌های سنگ‌بری، آجرپزی یا کشاورزی شناخته می‌شوند و برخی دیدگاه‌ها آنها را تهدیدی برای جامعه میزبان تلقی می‌کنند. این در حالی است که نخبگان افغانستان باید به عنوان انسان‌های اندیشمند، متفکر و فرهنگی معرفی شوند تا این تصویر منفی از بین برود.
دکتر سجادی دو هدف اساسی از این نشست نخبگان را مطرح کرد:
1. هدف اول: معرفی تصویر مثبت و سازنده از ظرفیت‌های نخبگان افغانستان
او تأکید کرد که نخبگان افغانستان باید در سطح جهانی معرفی شوند و این معرفی باید فراتر از مرزهای جغرافیایی باشد. نخبگان افغانستان به دلیل اشتراکات فرهنگی، تاریخی، زبانی و دینی که با مردم ایران دارند، می‌توانند در کنار نخبگان ایرانی ظرفیت‌های مشترکی را ایجاد کنند. دکتر سجادی به شخصیت‌های برجسته تاریخی همچون مولانا، ابن‌سینا، فردوسی و خیام اشاره کرد و گفت که این نخبگان نه تنها برای ایران بلکه برای افغانستان نیز مایه افتخار بودند. نخبگان امروز افغانستان نیز باید به همین نحو شناخته شوند و نباید به عنوان تهدید یا چالش اجتماعی در نظر گرفته شوند.
2. هدف دوم: تقویت اراده ملی و اعتمادسازی در جوانان افغانستان
دکتر سجادی گفت که این نشست می‌تواند به تقویت اراده جوانان افغانستان کمک کند. ارائه دستاوردهای علمی و تخصصی اساتید حاضر در نشست، به تقویت امید و انگیزه در جوانان افغانستان خواهد انجامید. از طریق این معرفی‌ها، جوانان افغان خواهند دید که می‌توانند با استفاده از استعدادهای خود به نیروی مؤثری در پیشرفت و توسعه کشور تبدیل شوند. این اقدام نه تنها موجب امیدواری در جوانان می‌شود بلکه به نهادینه شدن اراده ملی و همکاری بین نخبگان افغانستان و ایران برای سربلندی هر دو کشور کمک خواهد کرد.
در پایان، دکتر سجادی بر چالش‌های اجتماعی و سیاسی موجود در افغانستان تأکید کرد و اظهار امیدواری کرد که با عبور از این موانع، بسترهای لازم برای شکوفایی استعدادهای بیشتر جوانان افغانستان فراهم شود. او از اساتید و نخبگان حاضر در نشست قدردانی کرده و تأکید کرد که این گردهمایی می‌تواند به تقویت قدرت ملی افغانستان و پیشبرد اهداف علمی و فرهنگی کشور کمک کند.
ضرورت استفاده ایران از نیروی بالقوه پزشکی افغانستانی‌ها
دکتر احمدشاه فرهت، فوق تخصص کودکان و پژوهشگر موفق افغانستانی، در سخنان خود به دستاوردهای علمی و پزشکی خود اشاره کرد. وی توضیح داد که تخصص وی در زمینه بیماری‌های کودکان و فوق تخصص نوزادان است و توانسته است بیش از 130 مقاله علمی در دانشگاه‌های معتبر دنیا از جمله آمریکا، آلمان، فرانسه، چین، هند، پاکستان، و ایران منتشر کند. به گفته او، مقالاتش بیش از هزار بار در مقالات و کتب علمی به عنوان مرجع استفاده شده است.
دکتر فرهت در ادامه به دستاوردهای پزشکی خود اشاره کرد و گفت که در شرکت رویال تهران، برای اولین بار از سلول‌های بنیادی برای درمان بیماری‌های مغزی استفاده کرده است. این پروژه که ابتدا توسط او در ایران شروع شد، اکنون در کشورهای مختلف نظیر آمریکا و فرانسه نیز دنبال می‌شود. او به این نکته اشاره کرد که این اختراع در ایران ثبت شده و در حال انجام است.
دکتر فرهت همچنین بیان کرد که صدها هزار نفر از بیماران ایرانی و افغانستانی را درمان کرده و هزاران پزشک را در ایران تربیت کرده است. او تأکید کرد که هدف او از حضور در ایران، ایجاد مشکل برای جامعه ایرانی نبوده، بلکه همواره سعی کرده است که به پیشرفت و بهبود وضعیت جامعه ایران و افغانستان کمک کند. وی همچنین 24 کتاب پزشکی را برای جامعه پزشکی ایران و افغانستان منتشر کرده است.
وی پیشنهاد کرد که ایران می‌تواند از نیروی بالقوه پزشکی افغانستانی‌ها که در حال حاضر بیکار هستند، بهره‌برداری کند. او از مسئولین ایرانی خواست که اجازه دهند پرستاران، پزشکان و مامای افغانستانی در ایران مشغول به کار شوند، زیرا هم می‌توانند به درمان بیماران ایرانی بپردازند و هم تجربه لازم را برای بازگشت به افغانستان کسب کنند.
دکتر فرهت همچنین اشاره کرد که در گفتگو با رئیس دانشگاه فردوسی مشهد، از او خواسته است تا از ظرفیت نخبگان افغانستانی در حوزه‌های مختلف مانند فیزیک، شیمی و شهرسازی برای تدریس در دانشگاه‌های ایران استفاده شود. او پیشنهاد کرد که قوانین مربوط به جذب استاد بین‌المللی اصلاح شوند تا از این فرصت بهره‌برداری بیشتری صورت گیرد.
در پایان، دکتر فرهت خواستار تشکیل یک کارگروه مشترک بین ایران و افغانستان شد تا توانمندی‌های علمی و پزشکی دو کشور به اشتراک گذاشته شود و اقدامات مشترکی برای پیشرفت دو کشور انجام گیرد. او تأکید کرد که افغانستانی‌ها در ایران نه برای ایجاد مشکل، بلکه برای کمک به پیشرفت و ارتقای سطح علمی و پزشکی این کشور آمده‌اند.
دکتر فرهت همچنین به افتخارات خود اشاره کرد و گفت که او اولین مجله نوزادان ایران به زبان انگلیسی را تأسیس کرده است. علاوه بر این، در ایران اولین مرکز تحقیقات نوزادان را در مشهد بنیان‌گذاری کرده که این مرکز اولین مجوز وزارت بهداشت را برای تحقیقات نوزادان دریافت کرده است.
تحصیل دانشجویان افغانستانی به اعتبار دانشگاه‌های ایران کمک می‌کند
فروزان طاهری، دارای مدرک دکتری از دانشگاه فردوسی مشهد، در سخنان خود به دستاوردهای علمی و پژوهشی‌اش اشاره کرد. او توضیح داد که رساله دکتری‌اش در سال ۱۳۹۸ به عنوان رساله برتر بین دانشجویان افغانستان در ایران انتخاب شد. طاهری همچنین به تخصص‌های خود در رشته‌های شهرسازی، برنامه‌ریزی شهری، مدیریت شهری، پایداری و محیط زیست، مدیریت گردشگری، اکوتوریسم و آینده‌پژوهی پرداخت. وی به عنوان استاد راهنما و مشاور، بیش از ۴۵۰ مقاله علمی در نشریات ملی و بین‌المللی داوری کرده است و در زمینه تألیف کتاب نیز فعالیت‌هایی داشته است.
او بر اهمیت تعامل علمی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بین ایران و افغانستان تأکید کرد و بیان داشت که با توجه به تاریخ و فرهنگ مشترک دو کشور، می‌توانند در این ابعاد همکاری‌های گسترده‌ای داشته باشند. طاهری اشاره کرد که در حال حاضر، بیش از ۶۰ هزار دانشجوی افغانستانی در ایران تحصیل می‌کنند که حدود ۲۵ درصد از دانشجویان خارجی در ایران را تشکیل می‌دهند. او همچنین اشاره به پژوهشی در سال ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۳ داشت که نشان می‌دهد بیش از ۱۶ هزار دانشجوی افغانستانی در مقاطع مختلف تحصیلی در دانشگاه‌های ایران مشغول به تحصیل هستند.
در زمینه برنامه‌ریزی شهری، طاهری به برخی از مباحث مهم اشاره کرد که شامل ایجاد حمل و نقل مناسب، توسعه پارک‌ها به عنوان رگه‌های تنفسی شهر، و پایداری کاربری اراضی است. هدف از این اقدامات در نهایت افزایش کیفیت زندگی و سلامت روانی افراد است که برای کشورهایی مانند افغانستان نیز اهمیت زیادی دارد. او افزود که تحصیل دانشجویان افغانستانی در ایران نه تنها به اعتبار دانشگاه‌های ایران کمک می‌کند، بلکه موجب پیوند فرهنگی و اجتماعی عمیق‌تری بین دو کشور می‌شود.
طاهری در پایان، با توجه به مباحث آینده‌پژوهی، پیشنهاد کرد که مشکلات گذشته و موجود بررسی شوند تا سناریوهای طلایی برای بهره‌برداری مشترک از ظرفیت‌های علمی، اجتماعی و فرهنگی دو کشور ارائه شود. این اقدامات می‌تواند به تقویت روابط و ایجاد فرصت‌های اشتغال برای متخصصین افغانستانی در حوزه‌های مختلف کمک کند.
افغانستان نیازمند یک روایت ملی
دکتر عالمی، استاد دانشگاه، در سخنان خود به اهمیت نقش نخبگان افغانستانی در پیشرفت جامعه افغانستان و همچنین تأثیر جمهوری اسلامی ایران در تربیت این نخبگان اشاره کرد.
وی با تأکید بر این نکته که بسیاری از اساتید و اندیشمندان دانشگاه‌های افغانستان محصول سیستم آموزشی ایران هستند، از جمهوری اسلامی ایران به دلیل حمایت‌ها و فراهم‌سازی امکانات علمی برای جامعه مهاجر افغانستانی قدردانی کرد. او خاطرنشان کرد که علیرغم چالش‌های بزرگ جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب، از جمله جنگ تحمیلی، این کشور همچنان به حمایت از مهاجرین ادامه داده است. وی تأکید کرد که همسایگی میان ایران و افغانستان تنها یک موضوع جغرافیایی نیست، بلکه انتخاب نحوه همسایگی به دست مردم دو کشور است و باید برای تقویت این روابط تلاش کرد.
این استاد دانشگاه در ادامه به اهمیت نقش نخبگان افغانستانی در پیشرفت جامعه افغانستان اشاره کرد. وی تأکید کرد که پیشرفت کشورها، دستیابی به فناوری، توسعه اقتصادی و فتح قله‌های دانش، نتیجه تلاش و نقش‌آفرینی نخبگان است. اما به دلیل شرایط خاص افغانستان، نخبگان ابتدا باید به یک نگاه کلان ملی نسبت به مسائل کشور دست یابند.
وی تصریح کرد که افغانستان طی پنج دهه اخیر درگیر منازعات و جنگ‌های متعدد بوده است که برخی از آنها جنبه افتخارآمیز مانند مبارزه با اشغال داشته‌اند، اما متأسفانه برخی دیگر از این درگیری‌ها، نزاع‌های داخلی بوده‌اند که منجر به زخم‌های عمیق در پیکر این ملت شده است. اگر نخبگان نتوانند یک روایت کلان ملی از دردها، شادی‌ها، آرمان‌ها و اهداف مشترک کشور ارائه کنند، هرگز نمی‌توانند در رشد و پیشرفت جامعه افغانستان تأثیرگذار باشند.
وی افزود که افغانستان به یک روایت ملی نیاز دارد که بتواند تمام اقوام و گروه‌های مختلف را حول محور یک هدف مشترک متحد کند. روایت ملی باید از طریق ابزارهایی مانند داستان، تاریخ، سینما، شعر و نظام آموزشی تقویت شود. همچنین نخبگان باید در بخش‌های مختلف جامعه حضور پیدا کنند و این روایت ملی را تقویت نمایند.
در پایان، دکتر عالمی ابراز امیدواری کرد که نخبگان افغانستانی به این حقیقت پی ببرند که بدون ایجاد یک روایت کلان ملی، فرصت نقش‌آفرینی در سایر حوزه‌ها نیز فراهم نخواهد شد. تنها زمانی که افغانستان به یک ملت واحد تبدیل شود، می‌تواند مسیر پیشرفت را به درستی طی کند و نخبگان نقش خود را در توسعه و آبادانی کشور ایفا نمایند.
ضرورت حمایت از سرمایه‌گذاران افغانستان در ایران
محمد حنیف مسعودی، فعال اقتصادی و تجاری، به بررسی بخش‌های مختلف فعالیت‌های اقتصادی پرداخته است. او صادرات و واردات را یکی از حوزه‌های کلیدی تجارت میان افغانستان و ایران دانسته و تأکید کرده که تاجران افغان کالاهای تولیدی ایران را خریداری و به افغانستان انتقال می‌دهند. وی افغانستان را شریک تجاری مهمی برای ایران معرفی کرده و خواستار پذیرش کالاهای تولیدی افغانستان در بازار ایران شده است.
او به موانع ترانزیتی اشاره کرده و توضیح داده که کالاها از کشورهای اروپایی، چین و کشورهای حوزه خلیج‌فارس از طریق مرزهای ایران (بازرگان، بندرعباس و چابهار) به افغانستان و سایر کشورهای همسایه منتقل می‌شوند. به گفته وی، فرایند ترانزیت در ایران تسهیل شده و کالاها در کمترین زمان ممکن از بنادر این کشور ترخیص و به افغانستان ارسال می‌شوند.
مسعودی با اشاره به ۱۲ سال سابقه عضویت در اتاق مشترک بازرگانی ایران و افغانستان، از محرومیت تاجران افغان از حق رأی در انتخابات اخیر این نهاد ابراز نارضایتی کرده و خواستار اصلاح این وضعیت شده است.
در زمینه سرمایه‌گذاری، او به حضور چهار دهه‌ای مهاجران افغان در ایران و فعالیت گسترده آنها در صنایع مختلف اشاره کرده است. با این حال، وی معتقد است که دارایی‌ها و کارخانه‌های این تاجران در ایران به نام خودشان ثبت نمی‌شود و این مانع افزایش سرمایه و تولید شده است. او پیشنهاد داده که دارایی‌های این افراد به رسمیت شناخته شود تا سرمایه‌گذاری بیشتری در این حوزه انجام گیرد.
مسعودی بر ضرورت حمایت از سرمایه‌گذاران افغانستان تأکید کرده و خواستار اصلاح قوانین برای تسهیل فعالیت‌های اقتصادی آنان شده است.
وی افزود: در سال‌های اخیر، افغان‌های مهاجر در ایران توانسته‌اند فناوری و تکنولوژی را بیاموزند و به جایگاه بالایی در صنعت و تولید برسند. برخلاف گذشته که بیشتر به عنوان کارگران ساده شناخته می‌شدند، امروز بسیاری از آنها صاحب کارخانه‌های پیشرفته شده‌اند و تولیدات تجاری مدرنی را راه‌اندازی کرده‌اند.
این فعال اقتصادی افغانستانی از جمهوری اسلامی ایران و مردم ایران برای حمایت از مهاجران افغان قدردانی کرده و تأکید دارد که افغان‌ها به سرمایه مالی دسترسی دارند، اما آنچه برای توسعه اقتصادی افغانستان ضروری است، انتقال فناوری و تکنولوژی است. او به تجربه ناموفق واردات کارخانه‌های چینی به افغانستان اشاره کرده و دلیل این ناکامی را نبود دانش فنی لازم برای بهره‌برداری از این تجهیزات دانسته است. در مقابل، کارخانه‌هایی که با مشارکت شرکای ایرانی در افغانستان تأسیس شده‌اند، مانند کارخانه سوپر کولا در هرات و دیگر واحدهای تولید مواد غذایی، موفق عمل کرده‌اند، زیرا طرف ایرانی نه‌تنها سرمایه‌گذاری کرده، بلکه با حضور مستقیم، در مدیریت و توسعه این کسب‌وکارها نقش داشته است.
او بر این باور است که شرایط جدید در افغانستان فرصت‌های بهتری را برای تاجران فراهم کرده است. در گذشته مشکلاتی مانند اخاذی در مسیر حمل‌ونقل کالا وجود داشت، اما اکنون این موانع برطرف شده‌اند. مسعودی تأکید دارد که سرمایه‌گذاران افغان و ایرانی می‌توانند بدون دغدغه در افغانستان فعالیت کنند و خواستار مشارکت و همکاری بیشتر در راه‌اندازی و توسعه کارخانه‌های جدید است. او از تجار ایرانی دعوت کرده تا در این مسیر همراه شوند و بر تضمین سرمایه‌گذاری‌های مشترک تأکید کرده است.
ضرورت تشکیل یک کارگروه تخصصی برای جذب نخبگان افغانستانی
دکتر سید محمد یاسین محمدی روشن، دکترای تخصصی فیزیک پزشکی با گرایش پزشکی هسته‌ای در درمان سرطان‌ها، نیز در سخنان خود در همایش نخبگان افغانستان در تهران، به بیان نکاتی مهم در مورد حضور نخبگان مهاجر و مشکلات جذب آنها در ایران پرداخت.
وی با تقدیر از نگاه بلند معمار کبیر انقلاب اسلامی و توجهات مقام معظم رهبری به مهاجران افغانستانی، از مهمان‌نوازی ملت ایران تشکر کرد و همچنین از دست‌اندرکاران این همایش از جمله جناب آقای دکتر افشین معاون محترم معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری و جناب آقای دکتر روزبه رئیس محترم سازمان توسعه همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی قدردانی نمود.
دکتر محمدی روشن با اشاره به فراز و نشیب‌های مهاجرت افغانستانی‌ها به ایران در پنج دهه اخیر، به دو دیدگاه عمده نسبت به مهاجران افغانستانی اشاره کرد. وی گفت: «نگاه اول، نگرشی بیگانه‌نگر و امنیتی است که مهاجران را چالشی فرهنگی می‌داند، اما نگاه دوم که اکنون در ایران تقویت شده است، رویکردی امت‌محور، تمدن‌ساز و اخلاق‌مدار است.» وی افزود که خوشبختانه نگاه منفی نسبت به مهاجران افغانستانی در حال کاهش است و اکنون گام‌های بلندی در جهت استفاده از ظرفیت‌های نخبگان افغان در ایران برداشته می‌شود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه، در ادامه سخنان خود به موضوع جذب نخبگان افغانستانی در بخش‌های دانشگاهی و پژوهشی پرداخت و اظهار کرد: «با وجود اینکه آیین‌نامه‌های اداری استخدامی به‌کارگیری اتباع خارجی را مجاز می‌داند، هنوز در وزارت بهداشت، وزارت علوم و وزارت کار ایران ساختار مشخصی برای جذب اعضای هیئت علمی و پژوهشگران افغانستانی وجود ندارد.» وی این مسئله را عاملی برای از دست رفتن سرمایه‌های علمی این افراد دانست و تاکید کرد که بسیاری از نخبگان افغانستانی، به‌رغم تمایل به خدمت در ایران، به دلیل عدم وجود فرصت‌های شغلی، مجبور به ترک کشور و مهاجرت به کشورهای دیگر می‌شوند.
دکتر محمدی روشن در پایان سخنان خود از مسئولین کشور خواست تا برای جذب نخبگان افغانستانی به‌عنوان هیئت علمی و پژوهشگر در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی ایران، یک کارگروه تخصصی تشکیل دهند. وی پیشنهاد کرد که در این کارگروه نمایندگانی از وزارت بهداشت، وزارت علوم، وزارت کار و امور اجتماعی و نخبگان افغانستانی حضور داشته باشند تا فرآیند شناسایی، ارزیابی و جذب این نخبگان تسهیل گردد.
در پایان، دکتر محمدی روشن با اشاره به ظرفیت‌های عظیم نخبگان افغانستانی که در ایران تحصیل کرده‌اند، از مسئولین خواست تا این افراد را مورد توجه قرار دهند و زمینه‌های جذب آنها را در جامعه علمی و دانشگاهی ایران فراهم سازند. وی گفت: «این نخبگان می‌توانند در ارتقاء علم و فناوری در ایران و افغانستان نقش حیاتی ایفا کنند.»
این گزارش خبری نشان می‌دهد که با حمایت مسئولین و هماهنگی بیشتر بین وزارتخانه‌ها، می‌توان از ظرفیت‌های عظیم نخبگان افغانستانی برای توسعه علمی و فناوری ایران بهره‌برداری کرد.
