وقتی حملات هوایی اسرائیل به جنوب لبنان به خانه کارفرمای آنداکو (این نام واقعی او نیست) اصابت کرد، او متوجه شد که در خانه حبس شده و تکوتنها مانده است. او واقعاً وحشت کرده بود.
این زن ۲۴ ساله اهل کنیا هشت ماه بود که بهعنوان خدمتکار خانه برای این خانواده کار میکرد. او میگوید ماه گذشته با شدت گرفتن حملههای هوایی اسرائیل به جنوب لبنان، یکی از سختترین ماهها بوده است.
او به بیبیسی گفت: «بمباران شدید بود. واقعاً زیاد بود. کارفرماهایم من را در خانه حبس کردند و برای نجات جان خود فرار کردند.»
صدای انفجارها اضطرابی عمیق در آنداکو بهجا گذاشته است. او به یاد نمیآورد چند روز تنها در خانه حبس شده بود. کارفرماهایش بعد از چند روز برگشتند. او میگوید: «وقتی برگشتند، من را انداختند بیرون. هیچ پولی به من ندادند. هیچ جایی نداشتم بروم.» او میگوید شانس آورده بود اندازهای پول داشت که خودش را به بیروت، پایتخت لبنان برساند.
ماجرای آنداکو تنها داستان از این دست نیست. همچنین این اولین بار نیست که چنین اتفاقی میافتد.
مقامات رسمی سازمان ملل متحد گفتند تقریباً تمام ۹۰۰ پناهگاه لبنان پر هستند. آنها در مورد دهها هزارنفری که بیشتر آنها زنان و خدمتکاران خانهها هستند و از زمان شروع دور اخیر حملات توسط صاحبکارهای خود بیپناه رهاشدهاند، ابراز نگرانی کردهاند.
بر اساس دادههای سازمان بینالمللی مهاجرت، نزدیک به ۱۷۰ هزار کارگر مهاجر در لبنان کار میکنند. بیشتر آنها زنانی از کنیا، اتیوپی، سودان، سریلانکا و بنگلادش هستند. متیو لوسیانو، مدیر بخش لبنان این سازمان در کنفرانس خبری در ژنو گفت: «ما گزارشهای روزافزونی درباره کارگران مهاجری که در خانهها کار میکنند دریافت میکنیم که کارفرماها آنها را در خیابان یا در خانه رها کرده و فرار کردهاند.»
بسیاری از این کارگران مهاجر از کشور خود راهی لبنان میشوند تا با حقوق کار خود به خانوادههایشان کمک کنند.
حقوق متوسط یک کارگر آفریقایی حدود ۲۵۰ دلار در ماه تخمین زده میشود. این در حالی است که حقوق کارگر اهل جنوب شرقی آسیا میتواند تا ۴۵۰ دلار هم برسد. کارگران خارجی تحت نظام کفالتی که در لبنان حاکم است کار میکنند. گروههای حقوق بشری این سیستم را برای این کارگران خطرناک میدانند.
این نظام کفالتی هیچ حقوقی برای کارگران مهاجر در نظر نگرفته و از آن حمایت نمیکند و به کارفرمایان اجازه میدهد پاسپورت کارگران را از آنها بگیرند و به آنها حقوق ندهند. این کارگران از طریق آژانسهای کاریابی در لبنان کار پیدا میکنند.
جو لوری، سخنگوی سازمان بین المللی مهاجرت میگوید: «نبود حمایتهای قانونی در نظام کفالت، بهاضافه محدودیتهایی که برای جابهجایی کارگران وضع میشود، به این معنی است که بسیاری از آنها در دام نوعی استثمار گرفتار شدهاند. این موقعیت باعث شده موارد زیادی از سو استفاده، تنهایی و انزوا و تروماهای روانی در میان این کارگران مشاهده شود.»
او اضافه کرد: «علاوه بر این؛ ما مواردی از حبس شدن این کارگران مهاجر در خانههای شهروندان لبنانی که از شهر فرار کردهاند شنیدهایم که خواستهاند کارگر مهاجر با ماندن در خانه، از املاک آنها مراقبت کند.»
مینا (این نام واقعی او نیست) از کشور اوگاندا است. او یک سال و چهار ماه در لبنان کارگر خانه بوده است.
او به بیبیسی میگوید خانوادهای که با آنها کار میکرده است، با او بدرفتاری میکردهاند. او تصمیم گرفت فرار کند و به آژانس کاریابی برگردد.
او امیدوار بود آژانس کاریابی از او حمایت کند اما در کمال تعجب فهمید که او حالا باید تحت قراردادی دوساله برای خانوادهای دیگر کار کند و بعد از آن میتواند به خانهاش برگردد. مینا که ۲۶ ساله است، میگوید: «وقتی به دفتر آژانس کاریابی رسیدم، به آنها گفتم بهاندازه کافی کارکردهام و آنقدر پول دارم که بتوانم بلیط برگشت به خانهام را بخرم. آنها پولم را گرفتند و گفتند باید در خانه دیگری برای دو سال کارکنم تا بتوانم به خانه برگردم.»
زندگی در شرایطی که صدای بلند انفجارها گوش هرکسی را آزار میدهد، تأثیرات زیادی بر سلامت روانی مینا داشته است. او نمیتوانست مسئولیتهای که بهعنوان خدمتکار خانه داشت بهخوبی انجام دهد و برای همین از کارفرمایش خواست اجازه بدهد او برود.
او برای خانوادهای در بعلبک شهری در شمال شرقی لبنان و در دره بقاع کار میکرد.
او میگوید: «آنها من را کتک زدند، هلم دادند و از خانه انداختند بیرون. آن زمان بمبهای زیادی منفجر میشد. وقتی آنها را ترک کردم، جایی نداشتم بروم.» کارگر مهاجر دیگری که در لبنان خدمتکار خانگی بوده است هم داستان خود را برای بیبیسی تعریف کرد. فاناکا، ۲۴ ساله است. او میگوید آژانس کاریابی او را هر دو ماه یکبار به خانهای متفاوت برای کار میفرستاد. او میگوید از دردسر بیپایان این کار بیتاب شده بوده است. او میگوید: «من سعی میکردم بهترین خدمات را ارائه بدهم اما خوب هیچ کس صد در صد کامل و بینقص نیست.»
این زنان میگویند در روزهایی که باید در خیابان زندگی میکردند با چالشهای فراوانی مواجه شدهاند زیرا بسیاری از پناهگاهها از پذیرش آنها خودداری کردهاند و ادعا میکنند که این پناهگاهها برای لبنانیها ساختهشدهاند و نه برای اتباع خارجی.
هر سه این کارگران زن موفق شدند خود را به سازمان غیردولتی کاریتاس برسانند. این سازمان از سال ۱۹۹۴ در حال حمایت و کمک به کارگران مهاجر ساکن در لبنان بوده است.
در فایلهای صوتی که برای بیبیسی فرستاده شده است، کارگران مهاجری از سیرالئون گفتهاند دهها نفر از آنها در خیابانهای بیروت سرگردان شده و بیغذا ماندهاند.
برخی دیگر به رسانههای محلی گزارش دادهاند که از ورود آنها به پناهگاههای دولتی جلوگیری شده است زیرا آنها لبنانی نیستند.
بیبیسی با مقامات محلی تماس گرفته است اما آنها وجود هرگونه تبعیض را رد کردهاند. منابعی از وزارت آموزش لبنان به بیبیسی گفتهاند: «هیچ مرکز خاصی برای کارگران خارجی که در خانهها کار میکنند در نظر گرفته نشده است اما از ورود آنها به سرپناههای دیگر هم جلوگیری نشده است.»
بعضی از کارگران خارجی هم هستند که نمیخواهد به پناهگاههای رسمی دولتی بروند زیرا فکر میکنند به دلیل نقص در مدارک مهاجرتی ممکن است دچار دردسر شوند.
حسن صباح قربان، رئیس بخش محافظت سازمان کاریتاس لبنان، میگوید سازمان غیردولتی آنها در حال حاضر به ۷۰ کارگر خانگی خارجی پناه داده است. بیشتر آنها مادرانی همراه با فرزند هستند.
او میگوید برای ایجاد سرپناه برای ۲۵۰ کارگر خانه مهاجر به بودجه بیشتری نیاز دارند. همه این کارگران یا توسط کارفرمای خود رها شدهاند و یا بیخانمان هستند و مدارک شناسایی آنها ضبط شده است.
او میگوید: «ما در تلاشیم تا تمام کمکهای مورد نیاز را در اختیار آنها قرار بدهیم.» او اضافه میکند بسیاری از این کارگران مهاجر خانگی برای سلامت روان خود نیاز به کمک دارند زیرا به دلیل مشکلاتی با خانوادههایی که در آنها کار میکردهاند و همینطور به دلیل جنگی که در کشور در جریان است، دچار تروما شدهاند.
از اوایل ماه اکتبر، سازمان بینالمللی مهاجرت حدود ۷۰۰ درخواست جدید از مهاجرانی دریافت کرده است که میخواهد به کشورهای خود برگردند.
کاریتاس به همراه دیگر سازمانهای غیردولتی با سفارتخانهها و کنسولگریهای مختلف برای بازگرداندن این کارگران خانگی به کشورهای خود در حال همکاری و هماهنگی بوده است.
خانم قربان میگوید: «این روندی است که در حال حاضر در جریان است. ما با همکاری با سازمان بینالمللی مهاجرت و نیرویهای امنیتی لبنان، به دنبال پیدا کردن مسیرهای امن برای برگرداندن این کارگران مهاجر به کشورهایشان هستیم.»
