پدیده مهاجرت که همواره در تمام دوره‌های تاریخی بشر وجود داشته است، فقط رفتن از یک کشور به کشوری دیگر نیست، مهاجرت ارتباط تنگاتنگی با ساختارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جوامع دارد. اما وقتی در مهاجرت پای کودکان به میان می‌آید رنگ و بوی مسأله تغییر می‌کند، چرا که کودکان آسیب پذیرترند و در مواجهه با پدیده‌هایی این چنینی آسیب بیشتری هم می‌بینند. در بین این مهاجرت ها پناهجویان خردسالی هستند که به تنهایی پا دراین مسیر میگذارند هزاران کودک در حالی که از جنگ‌ها و درگیری‌ها فرار می‌کنند، از خانواده‌ها و بستگان خود جدا شده و به تنهایی مهاجرت می‌کنند.
در اروپا بیش از ۵۱ هزار پناهجوی خردسال بدون همراه ناپدید شده‌اند. آنها بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ وارد اروپا شدند و تحت مراقبت‌های دولتی بودند. مقامات تا به امروز هیچ اطلاعی از آنها ندارند. گزارشی اختصاصی از ترزا کیل، از نهاد کمک به کودکان آلمان، هشدار می‌دهد که عواقب آن می تواند برای جوانان جدی باشد. او می‌گوید: «وقتی کودکان ناپدید شده اعلام می‌شوند، باید در نظر داشت که آنها در معرض خطرات خاصی قرار می‌گیرند. آنها می‌توانند به دست سازمان‌های جنایتکار بیفتند، مورد استثمار قرار گیرند یا اینکه تعرضات جنسی را تجربه کنند. ما چنین مواردی را می‌شناسیم.
به گزارش خبرگزاری مهاجر به نقل از بی بی سی فارسی، رسانه‌های بین المللی به نقل از مقامات اروپایی اعلام کردند که شمار پناهجویان زیر سن و بدون همراه در سال ۲۰۲۲ در اروپا به بالاترین سطح خود رسیده است. آژانس پناهندگی اتحادیه اروپا در گزارشی گفته است که تنها در ماه نوامبر ۲۰۲۲، دستکم ۴۲۶۰ پناهجوی زیر سن و بدون همراه در کشورهای اروپایی، درخواست پناهندگی داده‌اند که از این میان بیش از ۱۵۸۵ تن آنان از افغانستان و ۱۳۳۵ تن دیگر از سوریه هستند.
در یک شامگاه سپتامبر ۲۰۲۳ هنگامی که ماموران پلیس فدرال آلمان یک ون مرسدس با پلاک سوئدی را کمی پس از مرز آلمان و لهستان متوقف کردند، آنچه می‌دیدند را نمی‌خواستند باور کنند: یک پسر ۱۵ ساله سوریه‌ای در حال رانندگی بود. قسمت بار این خودرو محموله جعبه یا بسته‌ای وجود نداشت، بلکه ۲۷ پناهجوی سوری و یمنی را می‌دیدند که قرار بود به آلمان قاچاق شوند.
این پسر سوری در آلمان چندان ناشناخته نبود. او در ۱۳ سالگی بدون والدین یا سایر اقوام به آلمان آمده بود و به مدت دو سال به عنوان پناهجو در یک مرکز کودکان و نوجوانان ایالت تورینگن آلمان زندگی می‌کرد. این خردسالان بدون همراه، پس از ثبت نام در یک مرکز پذیرش اولیه پناهجویان، در سراسر کشور تقسیم می‌شوند و ادارات رفاه جوانان محل اقامت آنها را تعیین می‌کنند. آنها در محل اسکان خود تحت مراقبت مددکاران قرار می‌گیرند. این اقدامات اغلب موفقیت‌آمیز است، اما هرچند یک بار پیش می‌آید که کودکان و جوانان از محل اسکان خود ناپدید می‌شوند.
بدین گونه آنها اغلب به طور کامل از حوزه رادار مقامات ناپدید می‌شوند و این در سراسر اروپا رخ می‌دهد.به گفته ساندرمایر، این واقعیت که چنین استخدامی می‌تواند اتفاق بیفتد نیز به دلیل عدم چشم‌اندازی است که بسیاری از پناهجویان جوان در آلمان با آن روبرو هستند. او می‌گوید: «در حال حاضر ما در بسیاری از جاها مددکاری ضعیفی داریم و افراد غیرحرفه‌ای زیادی داریم که نه زمان و نه منابع لازم برای ارائه این راهنمایی‌ها را دارند.» این جوانان را می‌توان با وعده پول ویا وعده‌های جذاب دیگر جلب کرد.
در حال حاضر ۵۱هزار و ۴۳۳ پناهجوی زیر سن قانونی در سراسر اروپا مفقود هستند. این نتیجه تحقیقات انحصاری داده‌های شبکه روزنامه‌نگاری اروپایی “گمشده در اروپا” است که شامل رسانه بلژیکی “استاندارد” و روزنامه هلندی “ان‌آرسی” و همچنین خبرگزاری ایتالیایی “آنسا” و شبکه تحقیقی آلمان “آر‌بی‌بی۲۴ ریسرچ” می‌شود.
تا سه سال پیش شمار مفقودان حدود ۱۸هزار و ۳۰۰ نفر بود. در آلمان نیز این تعداد در این دوره به میزان قابل توجهی افزایش یافته و از ۷۲۵ مورد در سال ۲۰۲۱ به ۲۰۰۵ مورد امروزی رسیده است.در حالی که برخی از کشورها مانند ایتالیا و اتریش ارقام بالایی را گزارش می‌کنند که هرکدام بیش از ۲۰هزار کودک و نوجوان ناپدید شده را در بر می‌گیرد، برخی دیگر مانند اسپانیا یا یونان هیچ اطلاعاتی درباره کودکان و جوانان بدون همراه جمع‌آوری نمی‌کنند.
در این رابطه تحقیقات نشان داده که کمبودهای قابل توجهی در جمع‌آوری داده‌ها در مورد پناهندگان زیر سن قانونی مفقود شده وجود دارد. از مقامات مسئول در ۳۱ کشور اروپایی، تنها ۱۵ کشور به پرسش‌های شبکه تحقیقاتی پاسخ داده‌اند. در حال حاضر هیچ الزام و مقرراتی در سراسر اروپا برای ثبت نام و تبادل اطلاعات در مورد سرنوشت پناهجویان زیر سن قانونی بدون همراه وجود ندارد. بنابراین، ایلوا یوهانسون، کمیسر سوئدی اتحادیه اروپا در امور مهاجرت و امور داخلی، نمی‌تواند در مورد شمار بسیار بالای پناهجویان خردسال مفقودشده اظهارنظر کند. او در مصاحبه‌ای اختصاصی با “آر‌بی‌بی۲۴ ریسرچ” می‌گوید: «من هیچ شناختی از درست بودن ارقام شما ندارم. می‌توانم بگویم که ما یک سیستم مهاجرت ویران در اروپا داریم.»
کمیسر اتحادیه اروپا، یوهانسون همچنین این خطر را می‌بیند که “پناهجویان خردسال بدون همراه، قربانی تاجران انسان شوند، حتی اگر پای این کودکان به خاک اتحادیه اروپا رسیده باشد”.
به هر حال، اکنون قرار است یک سامانه ثبت نام یکسان برای پناهجویان خردسال بدون همراه ایجاد شود. این البته مشکل فعلی خردسالان ناپدیدشده را حل نمی‌کند، اما کشورهای اتحادیه اروپا اکنون باید پیش‌شرط‌های بهتری برای یافتن اقوام و قیم این جوانان فراهم کنند. اما تنها بخش کوچکی از الزامات قانونی برنامه‌ریزی شده به تصویب رسیده‌اند. رای‌گیری نهایی در ماه مه است. پس از آن کشورهای عضو باید الزامات و مقررات جدید را در قوانین ملی خود بگنجانند. یوهانسون، کمیسر اتحادیه اروپا می‌گوید: «من از هر ۲۷ کشور تعهد گرفته‌ام که این کار را انجام خواهند داد.» در صورت لزوم، هنوز امکان برخورد با کشور متخلف وجود دارد، اما روند رسیدگی به آن سال‌ها طول خواهد کشید.
