به گزارش خبرگزاری مهاجر، دولت پاکستان اعلام کرده است که از تاریخ اول سپتامبر، روند اخراج حدود ۱.۳ میلیون پناهنده افغانستانی دارای کارت ثبتنام (PoR) را آغاز خواهد کرد. این تصمیم در حالی اتخاذ شده که نهادهای بینالمللی و گروههای حقوق بشری نسبت به پیامدهای انسانی این اقدام هشدار دادهاند.
بر اساس اعلام رسمی، اعتبار کارتهای PoR در پایان ژوئن ۲۰۲۵ منقضی شده و ادامه اقامت دارندگان این کارتها غیرقانونی تلقی میشود. در نتیجه، نهادهای اجرایی، قضایی و انتظامی پاکستان مجاز به بازداشت و اخراج این افراد شدهاند. این اقدام بخشی از «طرح بازگرداندن اتباع خارجی غیرقانونی» است که از سال ۲۰۲۳ در سه مرحله اجرا شده و تاکنون منجر به اخراج بیش از ۱.۲ میلیون مهاجر افغان از خاک پاکستان شده است.
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) از دولت پاکستان درخواست کرده تا مهلت خروج مهاجران تمدید شود تا بازگشت آنان به افغانستان با شرایط انسانی و بهصورت داوطلبانه صورت گیرد. نماینده این نهاد در اسلامآباد تأکید کرده است که دانشجویان، خانوادهها و افرادی با پیوندهای اجتماعی و آموزشی در پاکستان باید مورد حمایت قرار گیرند.
در همین حال، پیشنهاد وزارت ایالتها و مناطق مرزی برای تمدید ششماهه مهلت دارندگان کارت PoR از سوی دولت مرکزی رد شده است.
ائتلافی از احزاب سیاسی، نهادهای مدنی و گروههای حقوق بشری در پاکستان، این تصمیم را مغایر با اصول انسانی و تعهدات بینالمللی دانستهاند. آنان هشدار دادهاند که اجرای این سیاست میتواند به بازداشتهای خودسرانه، یورش به منازل و بروز بحران انسانی گسترده منجر شود.
این گروهها تأکید دارند که مهاجران افغان طی دهههای گذشته نقش مؤثری در بخشهایی چون آموزش، سلامت و کسبوکارهای کوچک ایفا کردهاند و دولت باید به جای اخراج دستهجمعی، مسیرهای قانونی برای اقامت، اشتغال و حتی اعطای شهروندی به پناهندگان قانونمدار فراهم کند.
اخراج گسترده مهاجران افغان از ایران و پاکستان، فشارهای بیسابقهای را بر افغانستان وارد کرده است. طبق گزارشها، در سال ۲۰۲۵ بیش از ۱.۸ میلیون نفر از ایران و ۱۸۴ هزار نفر از پاکستان به افغانستان بازگردانده شدهاند. این بازگشت ناگهانی در شرایطی رخ داده که افغانستان با بحران اقتصادی، نرخ بالای بیکاری و زیرساختهای محدود مواجه است.
مهاجران بازگشتی با چالشهایی جدی از جمله کمبود مسکن، گرانی اجاره، نبود خدمات اولیه مانند آب و برق و کاهش شدید کمکهای بینالمللی مواجهاند. کمکهای سازمان ملل برای هر خانواده از ۲۰۰۰ دلار به کمتر از ۲۰۰ دلار کاهش یافته و اردوگاههای موقت مانند اردوگاه ننگرهار توان پاسخگویی به نیازهای اساسی را ندارند.
از سوی دیگر، کودکان مهاجر، بهویژه دختران، به دلیل محدودیتهای آموزشی طالبان از تحصیل محروم شدهاند. سازمان نجات کودکان گزارش داده است که هر ۳۰ ثانیه یک کودک مهاجر اخراج میشود و در سال جاری بیش از ۸۰۰ هزار کودک به افغانستان بازگشتهاند.
