در پی تشدید سیاستهای مهاجرتی کشورهای همسایه افغانستان، گزارشها حاکی از آن است که طی ۲۵ روز گذشته، بیش از ۱۶۰۰ شهروند افغان از تاجیکستان به کشورشان بازگشتهاند. بر اساس اعلام سازمان بینالمللی مهاجرت (IOM)، از تاریخ ۲۶ تیرماه تا ۱۹ مردادماه ۱۴۰۴، تعداد ۱۶۴۷ نفر از طریق گذرگاه شیرخان بندر در ولایت قندوز وارد افغانستان شدهاند.
به گزارش خبرگزاری مهاجر، این افراد شامل کسانی هستند که با اهدافی چون دیدار با خانواده، فعالیتهای تجاری یا کاری به افغانستان بازگشتهاند. با این حال، بخش قابل توجهی از این بازگشتها، بهویژه ۹۷۶ نفر، به صورت اجباری انجام شده است. این روند در حالی صورت میگیرد که تاجیکستان، همانند ایران و پاکستان، سیاستهای سختگیرانهتری را در قبال مهاجران افغان در پیش گرفته است.
مقامهای تاجیکستان اخراج مهاجران افغان را با استناد به تخلفات قانونی از جمله ورود غیرقانونی، استفاده از مدارک جعلی، تبلیغ افراطگرایی و قاچاق مواد مخدر توجیه کردهاند. با وجود این، بسیاری از مهاجران افغان اعلام کردهاند که با وجود داشتن مدارک قانونی، بهصورت ناگهانی بازداشت و به افغانستان بازگردانده شدهاند2.
در برخی موارد، مهاجران حتی فرصت جمعآوری وسایل شخصی یا اطلاعرسانی به خانوادههای خود را نداشتهاند. گزارشها نشان میدهد که در شهر وحدت تاجیکستان، مهاجران افغان با ضربالاجل ۱۵ روزه برای ترک کشور مواجه شدهاند.
سازمان ملل متحد هشدار داده است که افغانستان با «بحران بیسابقه بازگشت مهاجران» روبهروست و ظرفیتهای لازم برای رسیدگی به این موج گسترده بازگشت را ندارد. بسیاری از بازگشتکنندگان با مشکلاتی چون نبود سرپناه، بیکاری، کمبود خدمات درمانی و عدم دسترسی به کمکهای بشردوستانه مواجه هستند5.
در کمتر از دو سال گذشته، بیش از ۴ میلیون مهاجر افغان از کشورهای مختلف به افغانستان بازگشتهاند، که بخش عمدهای از آنها بهصورت اجباری بوده است. این روند، فشار مضاعفی بر زیرساختهای اقتصادی و اجتماعی افغانستان وارد کرده و نگرانیهای جدی در خصوص امنیت، سلامت و معیشت بازگشتکنندگان ایجاد کرده است.
