به گزارش خبرگزاری مهاجر، در بیستودومین نشست تخصصی انجمن راحل با عنوان «بازماندگی از تحصیل؛ واکاوی چالشهای آموزشی مهاجرین»، که در خانه اندیشهورزان تهران برگزار شد، صاحبنظران به بررسی ابعاد مختلف این بحران پرداختند. رضا عطایی، دبیر کارگروه اجتماعیـسیاسی انجمن، با اشاره به سابقه نشستهای پیشین درباره آموزش مهاجران، تأکید کرد که سیاستهای آموزشی در چهار دهه گذشته، همواره تحت تأثیر فضای سیاسی کشور بودهاند.
سیر تاریخی تبعیض آموزشی
فاطمه رئیسالسادات، فعال حوزه کودک، در مرور تاریخی سیاستهای آموزشی مهاجران گفت: «در دهه شصت، نگاه انسانی و برادرانه بر روابط دو ملت حاکم بود و کودکان مهاجر و ایرانی بهصورت برابر دیده میشدند. اما از دهه هفتاد، با گسترش رسانهها و شکلگیری ذهنیتهای تبعیضآمیز، مهاجران افغانستانی با برچسبهایی چون قاچاقچی مواد مخدر مواجه شدند.»
او افزود: «در دهه ۸۰ قوانین مهاجرتی سختتر شد و در دهه ۹۰، نظام آموزشی با دید امنیتی به مهاجران نگریست. این نگاه در تولیدات رسانهای نیز بازتاب یافت و مهاجران در نقشهایی ایزوله و حاشیهای به تصویر کشیده شدند.»
آمارهای نگرانکننده و راهکارهای پیشنهادی
فاطمه مقدسی، پژوهشگر حوزه مهاجرت، با استناد به آمار رسمی وزارت آموزش و پرورش، اعلام کرد که حدود ۳۵۱ هزار دانشآموز افغانستانی در مقطع ابتدایی مشغول تحصیلاند، در حالی که نزدیک به ۴۴۵ هزار کودک مهاجر از تحصیل بازماندهاند. با وجود این آمار، تنها ۱۵ درصد مدارس کشور پذیرای دانشآموزان مهاجر هستند و تراکم بالا عمدتاً در چند شهرستان از جمله تهران مشاهده میشود.
او با تأکید بر اینکه طبق قوانین داخلی ایران، هیچ کودکی نباید از تحصیل محروم شود، گفت: «مسئلهای که میتوانست با مدیریت منطقهای حل شود، بهاشتباه به کل نظام آموزشی تعمیم داده شد.»
مقدسی راهکارهایی از جمله دوشیفتهکردن مدارس پرجمعیت، تسهیل صدور مجوز مدارس اتباع، و استفاده از ظرفیت مساجد برای آموزشهای غیررسمی را پیشنهاد داد و هشدار داد که در صورت عدم اقدام فوری، موج دوم بازماندگی تا سال ۱۴۰۸ ادامه خواهد داشت.
نقش نهادهای بینالمللی
در بخش پایانی نشست، تأکید شد که مسئولیت این بحران تنها بر عهده دولت ایران نیست؛ نهادهای بینالمللی نیز در انجام تعهدات خود کوتاهی کردهاند. طبق گزارشها، تنها ۱۸ درصد منابع اختصاصیافته به مهاجران صرف آموزش شده است، در حالی که کشورهایی مانند ترکیه موفق به جذب منابع مالی بسیار بیشتری شدهاند.
کارشناسان هشدار دادند که بیتوجهی به آموزش کودکان مهاجر، موجب افزایش شکاف اجتماعی، بروز آسیبهای امنیتی و تضعیف فرآیند ادغام فرهنگی خواهد شد. آنان خواستار نگاه واقعبینانهتر و انسانیتر از سوی دولت ایران و جامعه جهانی به مسئله آموزش مهاجران شدند.
