به گزارش خبرگزاری مهاجر، کمیته امنیت ملی جمهوری تاجیکستان بهتازگی تأیید کرده است که «تعداد معینی از شهروندان افغانستان» از قلمرو این کشور اخراج شدهاند. خبرگزاری دولتی «خاور» به نقل از مرکز مطبوعاتی نیروهای مرزبانی تاجیکستان گزارش داده است که برخی اتباع خارجی به ارتکاب تخلفات قانونی از جمله نقض مقررات اقامت و ورود غیرقانونی به خاک تاجیکستان متهم شدهاند.
نیروهای مرزبانی تاجیکستان، که زیر نظر کمیته دولتی امنیت ملی فعالیت میکنند، اعلام کردهاند که دست داشتن برخی اتباع خارجی در جرائمی چون قاچاق مواد مخدر، ترویج افکار افراطگرایانه، ارائه مدارک جعلی برای اخذ پناهندگی، نقض قوانین مهاجرت، داشتن تابعیت کشور ثالث و استفاده از تاجیکستان بهعنوان کشور ترانزیت تأیید شده است. این نهاد تأکید کرده است که اقدامات قانونی برای اخراج چنین افرادی طبق مقررات داخلی کشور اتخاذ شده و دلایل اخراج آنان با تخلفات مذکور مرتبط است. با این حال، تعداد دقیق شهروندان افغانستانی اخراجشده اعلام نشده است.
در هفتههای اخیر، گزارشهایی مبنی بر صدور ضربالاجل ۱۵ روزه از سوی مقامات تاجیکستان برای خروج مهاجران افغان از این کشور در شبکههای اجتماعی منتشر شده بود که در ابتدا از سوی مقامات رسمی تأیید نشد. با این حال، یک هفته قبل تصاویری از اخراج برخی پناهجویان از شهر وحدت در نزدیکی دوشنبه، پایتخت، منتشر شد.
مقامهای کمیته امور مهاجران افغانستان در تاجیکستان تأیید کردهاند که روند اخراج پناهجویانی که مقررات اقامتی را نقض کردهاند، آغاز شده است. با این حال، هنوز آمار مشخصی از تعداد افراد اخراجشده یا کسانی که داوطلبانه خاک تاجیکستان را ترک کردهاند، منتشر نشده است.
یکی از پناهندگان افغان، که نخواسته است نامش فاش شود، در گفتگو با بیبیسی اظهار داشته است که به دلیل ترس از بازداشت و اخراج، همراه خواهر بزرگش در خانه اجارهای خود در شهر وحدت پناه گرفته و از رفتن به بیرون خودداری میکند. او همچنین عنوان کرده که در صورت نیاز به خرید از فروشگاه یا بازار، از همسایگان تاجیک خود کمک میگیرد. این فرد سه ماه پیش از سقوط دولت پیشین افغانستان با ویزا وارد تاجیکستان شده و اکنون در انتظار تکمیل پرونده مهاجرت خود به کانادا از طریق برنامههای اسپانسرشیپ است.
دهها پناهجوی دیگر نیز در شرایط مشابه، منتظر پاسخ از سوی سازمان بینالمللی مهاجرت در تاجیکستان هستند و اخراج این افراد باعث بروز نگرانی و نومیدی در میان آنها شده است؛ زیرا مقصد نهایی اغلب آنها کشور ثالثی خارج از منطقه بوده است.
برخی مهاجران افغان در گفتوگوهای خصوصی بیان کردهاند که تعدادی از خانوادهها بهصورت داوطلبانه به افغانستان بازگشتهاند. به گفته آنان، مردان توسط نیروهای امنیتی به افغانستان منتقل شدهاند و زنان و فرزندانشان، با توجه به نبود نانآور، ترجیح دادهاند داوطلبانه به وطن خود بازگردند.
محمدظاهر اغبر، سفیر دولت پیشین افغانستان که خود را نماینده مردم این کشور در تاجیکستان معرفی میکند، تأیید کرده است که اخراج شماری از مهاجران افغان صورت گرفته، اما از «اخراج دستهجمعی» سخن گفته نشده است. او در دیدار با مهاجران افغان در شهر وحدت، دلیل بازگشت داوطلبانه برخی را توقف رسیدگی به پروندههای مهاجرتی توسط کشورهایی همچون کانادا و آمریکا دانسته است.
آقای اغبر اضافه کرده است که مدرسه افغان «سامانیان» در تاجیکستان با حضور بیش از ۶۰۰ تا ۷۰۰ دانشآموز و حدود ۵۰ کارمند، همچنان فعالیت دارد و این موضوع نشان میدهد که روند اخراج، شامل همه مهاجران نمیشود. وی همچنین گفته است که با وزارت خارجه تاجیکستان در حال پیگیری وضعیت حقوقی مهاجران افغان است.
بر اساس آمار رسمی، هماکنون بیش از ۹ هزار مهاجر افغان در تاجیکستان به سر میبرند که اکثریت آنها به دلیل تهدیدهای طالبان از کشورشان گریختهاند. با این حال، مشخص نیست که طی هفتههای اخیر چه تعداد از آنها بهصورت داوطلبانه یا اجباری به افغانستان بازگشتهاند.
برخی کارشناسان معتقدند روند اخیر اخراج مهاجران افغان از تاجیکستان ممکن است با شناسایی رسمی حکومت طالبان از سوی روسیه و روابط راهبردی بین مسکو و دوشنبه مرتبط باشد. تاجیکستان در مقایسه با دو کشور همسایه دیگر، ازبکستان و ترکمنستان، طولانیترین مرز مشترک با افغانستان را دارد که بیش از ۱۴۰۰ کیلومتر طول دارد.
در همین حال، اخراج مهاجران افغان از کشورهای منطقه نظیر ایران، پاکستان و برخی کشورهای غربی نیز افزایش یافته و گمانههایی درباره توافقهای پشت پرده میان حکومت طالبان و این کشورها مطرح شده است. برخی صاحبنظران بر این باورند که طالبان هر مهاجر افغان در خارج را بهعنوان نیروی مقاومت میبیند، و بازگرداندن آنها میتواند به تضعیف جبهههای مخالف در خارج از کشور منجر شود.
