به گزارش خبرنگار خبرگزاری مهاجر کتاب «تکبیر عاشقانه» مجموعه اشعار آیینی محمدصالح خلیق در دومین نشست تخصصی سنجه و به کوشش انجمن ادبی خانه مولانا و انجمن هنر و ادبیات آیینی افغانستان در روز پنجشنبه دوم اسفند ماه ۱۴۰۳ در سالن آسمان حوزه هنری قم برگزار شد.
صالح محمد خلیق: یک شاعر صاحب سبک
در آغاز این نشست سید سکندر حسینی بامداد رئیس انجمن هنر و ادبیات آیینی افغانستان و انجمن ادبی خانه مولانا ضمن خوش آمدگویی به شرکت کنندگان، به اهمیت شعر و رسالت شاعر در طول تاریخ اشاره کرده خاطر نشان ساخت: درگستره شعر و مقام شاعری، ساحت قلم و اندیشه در درازنای تاریخ، دیدگاه‌های مختلف درباره چیستی، چرایی و چگونگی شعر مطرح شده و هر کسی نظر و دیدگاه خودش را درباره شاعر مطرح کرده؛ یکی شعر را از زبان پروردگار می‌داند و دیگری آن را نوعی آرکائیزم قلمداد می‌کند.
رئیس انجمن ادبی خانه مولانا در ادامه گفت: شاعر به عنوان فرمانروای این قلمرو نقش آفرینی می‌کند. شاعر گاهی در نقش یک نقاش است و گاهی در نقش یک کارگردان است. برای یک شاعر هر کلمه صورت و چهره‌ی خاص خودش را دارد.
حسینی بامداد نقش شاعر را در جامعه بسیار تأثیرگذار دانست و گفت: شاعر رسالتمند کسی است که با جامعه و جهان پیرامونش ارتباط و پیوند عمیقی برقرار نماید و رخدادهای ماحول خودش را به شکل هنرمندانه انعکاس دهد.
او استاد خلیق را شاعری توانا، رسالتمند و حاضر در متن جامعه معرفی کرد که شاهد تحولات سیاسی، اجتماعی و ادبی پنجاه سال گذشته در تاریخ معاصر افغانستان بوده‌است.
رئیس انجمن هنر و ادبیات آیینی افغانستان، صالح محمد خلیق را شاعر صاحب سبک، صاحب اندیشه و دارای گفتمان ادبی مخصوص به خودش عنوان کرده و گفت: دفتر شعر آیینی تکبیر عاشقانه از نظر گستره‌ی مضمونی بسیار چشم‌گیر و متنوع است و تنوع فرمی و قالبی از دیگر ویژگی‌های این دفتر شعر است. مضامین مختلفی چون توحید، مناجات، نعت و توصیف حضرت رسول اکرم(ص)، بزرگداشت و مرثیه سیدالشهدا(ع)، شهدای وطن و شهدای قدس را دربرمی‌گیرد. ایشان را نه تنها در این دفتر بلکه به عنوان یک شاعر دغدغه‌مند و رسالتمند در همه آثارشان می‌توان دنبال کرد.
محمدصالح خلیق تأثرپذیرفته از مولانای بلخی و اقبال لاهوری
سید محمدجواد شرافت، شاعر و منتقد ایرانی دیگر کارشناس این نشست، به بررسی دفتر شعر «تکبیر عاشقانه» پرداخت و انتشار دفتر «تکبیر عاشقانه» را موجب تقویت زبان پارسی دانست.
شرافت از نکات مثبت و قابل تقدیر این مجموعه به نگاه وسیع این مجموعه به شعر آیینی اشاره کرده افزود: وقتی ما از شعر آیینی صحبت می‌کنیم خیلی‌ها آن را مساوی با شعر اهلبیت(ع) قرار می‌دهند در حالی که چنین نیست و طبق تعریف استاد محمدعلی مجاهدی که خود پیشنهاددهنده این ترکیب بود شعر آیینی گستره موضوعی وسیعی دارد و هر شعری که به ارزش‌های الهی و انسانی بپردازد در دایره شعر آیینی قرار می‌گیرد.
وی با اشاره به گستره وسیع شعر آیینی، این مجموعه شعر را سرشار از مضامین توحیدی و متنوع در قالب، موضوع و موسیقی دانست.
شرافت در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: دو شاعر را می‌توان نام برد که بر آثار این مجموعه و منظومه فکری جناب خلیق اثر گذاشته‌اند یکی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی است که دو تاثیر مهم بر این مجموعه دارد. یکی تنوع موضوعی است و دومی موسیقی است که باعث شده خواننده از خواندن این مجموعه خسته نشود. شاعر دومی که تاثیر عمیق‌تری بر شاعر داشته اقبال لاهوری است؛ بعضی جاها شاعر آن را به صراحت بیان می‌کند. تاثیر شعر اقبال لاهوری جایی دیده می‌شود که موضع‌مند می‌شود و شاعر به واسطه نگاه عرفانی در غار تنهایی خود چله‌نشینی نمی‌کند بلکه به غزه و میانمار سر می‌زند و وقتی به حجمی‌رود شعر رنگ و بویی اعتراضی به خود می‌گیرد و اقبال‌وار می‌نویسد.
شرافت این دوبیتی را به عنوان شاهد مثال بیان کرد:
به روشن‌گستری بگشای لب را
چراغان کن محمد باز شب را
به دور جاهلیت بازگشتند
بیا از سر مسلمان کن عرب را
این منتقد ایرانی در صحبت‌های پایانی‌اش گفت: همیشه درباره موضوع حرف زیاد زدیم، اما درباره موضع کمتر بحث کردیم؛ این موضع‌مندی شاعر بسیار ارزشمند است و شاعران در فضای ایران برای آن تحسین می‌شوند اما در فضای پرالتهاب افغانستان که شاید خریدار هم نداشته باشد این موضع‌مندی یک جهاد است و جای تشکر دارد.
حجت الاسلام و المسلمین انصاری نژاد شاعر و نویسنده شناخته شده ایرانی یکی دیگر از کارشناسان این نشست، به صورت فشرده و تیتروارصدای مشخص و منحصر به فرد شاعر در شعرهایش را مورد توجه قرار داد و تنوع موسیقیایی، قافیه و ردیف‌های مأنوس به ذهن در غزل‌ها و تعاملات عارفانه را از ویژگی‌های برجسته این دفتر شعر برشمرد. وی همچنین تأکید کرد که در این اشعار، موضوع و جهت آیینی به درستی رعایت شده است.
در پایان از استاد صالح محمد خلیق دعوت شد تا درباره شعرهایش و دفتر شعر آیینی تکبیر عاشقانه صحبت کند.
صالح محمد خلیق ضمن تقدیر از انجمن هنر و ادبیات آیینی افغانستان و انجمن ادبی خانه مولانا و شرکت کنندگان دومین نشست ادبی سنجه درباره زندگی ادبی اش گفت: هنوز جوانی‌ام طی نشده بود که رژیم کمونیستی روی کار آمد و در مطبوعات افغانستان شعر آیینی جایگاهی نداشت. بعد از آن هم در زمان داوودخان چندان آزادی را که در بیست سال اخیر تجربه کردیم نداشت. هر واژه ای را به راحتی نمی‌شد استفاده کرد.
او تحول جامعه را با تحول شعر مرتبط دانست و از فراز و فرود ادبیات افغانستان در طول پنجاه سال زندگی ادبی اش صحبت کرد.
در فرجام این نشست سید سکندر حسینی، سید محمدجواد شرافت، محمدحسین انصاری‌نژاد، حسین فصیحی، محسن سعیدی، احسان بدخشانی، محدثه نبی حسینی، کبری حسینی بلخی، محمدعطا عرفان، سیداعلا امیری، شفیق صادقی و حمزه محمودی شعر خواندند.
این همایش با جشن امضا و اهدای هدیه و لوح تقدیر انجمن هنر و ادبیات آیینی افغانستان و انجمن ادبی خانه مولانا به استاد خلیق پایان یافت.
