در پی بازگشت گسترده مهاجران افغان از کشورهای همسایه، سازمان ملل متحد روز پنجشنبه نسبت به وقوع یک بحران انسانی جدید در افغانستان هشدار داد و خواستار اقدام فوری جامعه بینالملل برای رسیدگی به وضعیت شد. بر اساس گزارش این نهاد، در شش ماه گذشته بیش از ۶۰۵ هزار نفر از ایران و بیش از ۲۸۲ هزار نفر دیگر از پاکستان به افغانستان بازگشتهاند؛ رقمی که مجموع آن به نزدیکی یک میلیون نفر میرسد.
سازمان ملل با تاکید بر شکنندگی وضعیت فعلی افغانستان در پی خشکسالیهای مکرر و کمبود خدمات اساسی، اعلام کرد که کمکهای انساندوستانه کنونی تنها پاسخگوی بخش کوچکی از جمعیت نیازمند است و بخش بزرگی از مردم همچنان بدون پشتیبانی رها شدهاند.
ایندریکا راتواته، معاون نمایندگی سازمان ملل در افغانستان (یوناما)، در بیانیهای اظهار داشت: «هر بازگشتکننده سزاوار زندگی با امنیت، کرامت و حمایت است. در نبود کمکهای فوری و مؤثر، فقر گسترده و ناامیدی در انتظار خانوادههای بازگشته خواهد بود.» وی همچنین هشدار داد که فرصت جلوگیری از وقوع یک فاجعه انسانی تمامعیار بهسرعت در حال از بین رفتن است.
بنا بر دادههای این گزارش، اکثریت افغانهایی که به کشور بازمیگردند فاقد منابع مالی، شغل یا حتی حداقل حمایتهای اولیهاند و با شرایطی بسیار سخت مواجه هستند؛ موضوعی که خطر بیثباتی اجتماعی و اقتصادی را نیز در افغانستان افزایش میدهد. افزون بر این، آمار نشان میدهد که درصد بالایی از بازگشتکنندگان را کودکان، زنان، و زنانی تشکیل میدهند که نانآور خانواده هستند.

در حال حاضر بیش از ۷ میلیون مهاجر افغان عمدتاً در ایران و پاکستان سکونت دارند و دولتهای میزبان بهدنبال اجرای طرحهایی برای اخراج تدریجی آنان هستند. به همین دلیل، حکومت طالبان از کشورهای همسایه خواسته تا روند بازگرداندن مهاجران را با سرعتی کنترلشده و تدریجی انجام دهند تا بتوان بهتر برای اسکان و بازسازی زندگی آنها برنامهریزی کرد.
طبق آمار منتشر شده، از میان افغانهایی که طی ۶ ماه گذشته از پاکستان بازگشتهاند، ۲۲ درصد زن، ۵۷ درصد کودک، و ۱۷ درصد نیز زنانی بودهاند که نانآور خانواده هستند. در مورد بازگشتکنندگان از ایران نیز، ۶۶ درصد مردان بالغ، ۲۴ درصد کودکان، و ۱۰ درصد زنان بودهاند.
سازمان ملل دلیل موج اخیر بازگشتها را مجموعهای از عوامل میداند؛ از جمله تغییر در سیاستهای کشورهای میزبان، بحرانهای اقتصادی، و تنشهای منطقهای از جمله درگیریهای اخیر میان ایران و اسرائیل که امنیت و ثبات مهاجران را به خطر انداخته است.
نماینده کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل نیز خواستار حمایت جامعه جهانی از بازگشتکنندگان شد؛ حمایتی که تنها نباید به کمکهای اضطراری محدود شود، بلکه باید شامل برنامههای بلندمدت برای ایجاد اشتغال، تأمین خدمات اجتماعی و توانمندسازی خانوادهها باشد تا از بازتولید فقر و بیثباتی در افغانستان جلوگیری شود.