به گزارش خبرگزاری مهاجر، با کاهش ناگهانی سهم کارگران مهاجر افغانستانی در صنعت ساختمان ایران از ۷۵ به ۵۰ درصد، فضای تازهای برای اشتغال نیروی کار ایرانی فراهم شده است. اما همزمان، نگرانیهایی درباره افزایش هزینههای ساختوساز و رشد قیمت مسکن نیز مطرح شده است.
دهههاست که اتباع افغانستانی بخش مهمی از نیروی کار ساختمانی ایران را تشکیل دادهاند. این کارگران با دستمزد کمتر، انعطافپذیری بالا و مهارتهای تجربی، در پروژههای عمرانی نقش کلیدی داشتهاند. اما در پی سیاستهای جدید دولت مبنی بر اخراج اتباع غیرمجاز و تشدید نظارت، سهم آنها در بازار کار ساختمانی بهطور چشمگیری کاهش یافته است.
آمارهای رسمی و غیررسمی
- طبق دادههای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تا پایان خرداد ۱۴۰۴، تنها ۴۳۳ هزار و ۴۹۱ کارگر خارجی مجوزدار در ایران فعالیت داشتهاند (حدود ۲٪ از کل نیروی کار کشور).
- از این تعداد، ۵۳٪ در ساختمان، ۱۹٪ در صنعت، ۱۱.۱٪ در کشاورزی و کمتر از ۱٪ در معدن مشغولاند.
- برآوردهای غیررسمی نشان میدهد که حدود ۵ میلیون کارگر خارجی غیرمجوزدار در اقتصاد ایران فعالاند که بیش از نیمی از آنها در بخش ساختمان حضور دارند.
فرصتها و چالشها
- فرصت اشتغال برای ایرانیان: کاهش رقابت مهاجران میتواند فضای بیشتری برای جذب نیروی بومی فراهم کند، بهویژه اگر دستمزد، بیمه و امنیت شغلی تضمین شود.
- افزایش هزینهها: جایگزینی کارگران ایرانی با الزامات قانونی و دستمزد بالاتر، هزینه ساخت را افزایش داده و ممکن است پروژهها را با تأخیر مواجه کند.
- تأثیر بر قیمت مسکن: افزایش هزینه ساختوساز میتواند به رشد قیمت نهایی واحدهای مسکونی منجر شود.
- مهاجرت استادکاران ایرانی: در صورت عدم بهبود شرایط کاری، برخی استادکاران ایرانی ممکن است به کشورهای همسایه مهاجرت کنند.
دلایل تمایل کارفرمایان به نیروی مهاجر
- دستمزد پایینتر نسبت به نیروی بومی
- عدم الزام به بیمه در بسیاری موارد
- انعطافپذیری در ساعات کاری و قراردادها
- مهارتهای تجربی در کارهای سنتی ساختمانی
- ضعف نظارت بر قراردادها و شرایط کاری
پیشنهادهای کارشناسان
- ساماندهی قانونی نیروی کار خارجی از طریق صدور مجوز و بیمه
- آموزش و مهارتافزایی نیروی کار داخلی برای پر کردن خلأ تخصصی
- تفکیک وظایف میان کارگران بومی و مهاجر بر اساس مهارت و نیاز بازار
- بهبود شرایط کاری برای جلوگیری از مهاجرت نیروی ماهر ایرانی
- طراحی سیاستهای هوشمند برای حفظ ظرفیت ساختوساز و کنترل هزینهها
در نهایت، کاهش حضور اتباع افغانستانی در صنعت ساختمان، اگرچه میتواند فرصتهایی برای اشتغال بومی ایجاد کند، اما بدون برنامهریزی دقیق و سیاستگذاری هوشمندانه، ممکن است به چالشهایی جدی در اقتصاد و بازار مسکن منجر شود. تعادل میان حفظ توان ساختوساز و تقویت نیروی کار داخلی، کلید عبور از این دوره گذار خواهد بود.
