بر اساس گزارش تازه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، ۸۲ درصد از خانوادههایی که در نیمه نخست سال ۲۰۲۴ از پاکستان به افغانستان بازگشتهاند، هنگام ورود به کشور با بدهی مالی مواجه بودهاند. این آمار حاصل بررسی نزدیک به سه هزار خانواده بازگشتی است که در ماه دسامبر همان سال انجام شده است.
شکاف جنسیتی در دسترسی به فناوری و اشتغال
مطالعه مذکور نشان میدهد که خانوادههایی که زنان آنها به تلفن همراه دسترسی دارند، از سطح درآمد بالاتری برخوردارند. با این حال، تنها ۲۵ درصد از زنان بازگشتی دارای تلفن همراه بودهاند، در حالی که این رقم در میان مردان ۹۵ درصد گزارش شده است. کاهش تدریجی دسترسی زنان به تلفن همراه، پیامدهایی چون محدود شدن فرصتهای شغلی، درآمد و بهرهمندی از خدمات ضروری را به همراه دارد.
در بازه زمانی ششماهه پس از بازگشت، نرخ اشتغال زنان از ۴۲ درصد به ۳۹ درصد کاهش یافته و میزان دستمزد آنها نیز با افت ۲۳ درصدی مواجه شده است. در مقابل، مردان در همین دوره شاهد افزایش نرخ اشتغال از ۵۳ درصد به ۶۹ درصد و رشد ۷ درصدی در دستمزد بودهاند.
چالشهای مالی و امنیت غذایی
با وجود بهبود نسبی در شاخصهای اشتغال مردان، اکثر خانوادههای بازگشتی همچنان در وضعیت مالی ناپایدار قرار دارند و توانایی بازپرداخت بدهیها، تأمین هزینههای روزافزون و رفع نیازهای اولیه را ندارند. بیش از نیمی از این خانوادهها اعلام کردهاند که به غذای کافی دسترسی ندارند.
گزارش همچنین تأکید دارد که خانوادههای دارای اعضای تحصیلکرده و دسترسی به خدمات پایه مانند بازار، آب سالم و تغذیه مناسب، از درآمد بالاتری برخوردارند. بسیاری از بازگشتکنندگان تلاش دارند تا با فاصله گرفتن از کمکهای بشردوستانه، به سمت اشتغال و خوداتکایی حرکت کنند.
بحران انسانی و چشمانداز آینده
از آغاز سال ۲۰۲۵، بیش از ۲.۳ میلیون نفر از ایران و پاکستان به افغانستان بازگشتهاند. با این حال، بازگشت تنها آغاز مسیر است و این افراد با چالشهایی چون تأمین سرپناه، ایجاد منبع درآمد و ساماندهی زندگی در شرایط دشوار انسانی و اقتصادی روبهرو هستند.
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد هشدار داده است که ورود گسترده افراد به افغانستان میتواند منجر به افزایش مهاجرتهای ثانویه و بیثباتی منطقهای شود. این نهاد همچنین اعلام کرده که در آینده، سرشماری مشابهی را با دربرگیری افراد بازگشته از ایران نیز انجام خواهد داد.
