افسر ارشد پیشین نیروهای ویژه بریتانیا در جریان جلسات یک تحقیق عمومی که پشت درهای بسته برگزار شد، افشا کرده است که دو فرمانده سابق این نیروها شواهد مربوط به احتمال ارتکاب جنایات جنگی توسط یگان اسایاس (سرویس هوایی ویژه) را پنهان کردهاند.
این مقام بلندپایه که با کد «ان۱۴۶۶» شناخته میشود، در شهادت خود توضیح داده است که در سال ۲۰۱۱ مدارکی «تکاندهنده» و حاکی از «رفتار مجرمانه» نیروهای ویژه را به مدیر وقت ارائه کرده بود. وی همچنین تأکید کرده است که فرمانده بعدی، که در سال ۲۰۱۲ مسئولیت را بر عهده گرفت، بهخوبی از وجود مشکلات در افغانستان آگاه بوده اما هیچ اقدامی انجام نداده است.
اظهارات این افسر در چارچوب تحقیقات مستقل درباره عملکرد نیروهای ویژه بریتانیا در افغانستان مطرح شده است؛ تحقیقاتی که به بررسی اتهاماتی میپردازد مبنی بر اینکه نیروهای اسایاس در جریان عملیاتهای خود بازداشتشدگان و غیرنظامیان بیدفاع، از جمله کودکان، را به قتل رساندهاند.
او در شهادت خود تصریح کرده است که «تنها یک مدیر از این موضوع مطلع نبود» و رهبری نیروهای ویژه بریتانیا بهطور جدی در حال سرپوش گذاشتن بر این اتهامات بوده است. به گفته وی، هیچیک از دو فرمانده پیشین این نیروها موارد نگرانکننده را به پلیس نظامی سلطنتی گزارش نکردهاند؛ در حالی که قانون بریتانیا فرماندهان را ملزم میکند هرگونه احتمال ارتکاب جرم جدی توسط نیروهای تحت امر خود را اطلاع دهند.
این تحقیقات پس از گزارش برنامه پانورامای بیبیسی در سال ۲۰۲۲ آغاز شد؛ گزارشی که نشان میداد تنها در یک دوره ششماهه، ۵۴ فرد بازداشتی و غیرمسلح در شرایط مشکوک به دست نیروهای ویژه کشته شدهاند. در همان گزارش، نام ژنرال مارک کارلتون اسمیت (مدیر نیروهای ویژه در سال ۲۰۱۲) و ژنرال جاناتان پیج (مدیر پیشین) مطرح شد که گفته میشود در ارجاع این موارد به پلیس نظامی کوتاهی کردهاند.
افسر ان۱۴۶۶ توضیح داده است که نخستین بار در فوریه ۲۰۱۱ نسبت به گزارشهای عملیاتی مشکوک شد؛ گزارشهایی که نشان میداد تعداد کشتهها بیش از حد معمول بوده و میزان سلاحهای کشفشده تناسبی با آن نداشته است. او بهویژه به عملیاتی اشاره کرده که در آن ۹ مرد افغان کشته شدند اما تنها سه قبضه سلاح به دست آمد. بررسیهای بعدی بیبیسی نیز نشان داد که قربانیان احتمالاً در حالت درازکش هدف قرار گرفتهاند، موضوعی که روایت رسمی نیروهای ویژه مبنی بر وقوع درگیری مسلحانه را زیر سؤال برد.
این افسر همچنین به شهادت یک افشاگر اشاره کرده است که گفته بود برخی نیروهای اسایاس در دورههای آموزشی از کشتن تمامی مردان «در سن جنگی» سخن گفتهاند، فارغ از اینکه تهدیدی ایجاد کرده باشند یا نه. ترکیب این شهادتها و گزارشهای عملیاتی باعث شد او به شدت نگران وقوع کشتار غیرقانونی افراد بیگناه، از جمله کودکان، شود.
وی در واکنش به این نگرانیها، در آوریل ۲۰۱۱ دستور یک بررسی داخلی را صادر کرد. نتایج این بررسی به گفته او «به طرز نگرانکنندهای بد» بود و بهعنوان شواهدی جدی به مدیر وقت ارائه شد. با وجود این، مدیر نیروهای ویژه نه تنها موضوع را به پلیس گزارش نکرد، بلکه صرفاً یک بررسی صوری درباره «تاکتیکها» انجام داد تا وانمود کند اقدامی صورت گرفته است.
افسر ان۱۴۶۶ سرانجام در ژانویه ۲۰۱۵ شواهد را مستقیماً به پلیس نظامی تحویل داد؛ اقدامی که چهار سال پس از طرح اولیه نگرانیهایش انجام شد. او ابراز تأسف کرده است که زودتر به پلیس مراجعه نکرده و مدیر وقت را نیز به ارجاع شواهد ترغیب نکرده است.
وی با اشاره به عملیات نیروهای ویژه در ولایت نیمروز در اوت ۲۰۱۲ ــ که طی آن دو والد جوان در کنار فرزندان خردسالشان در تخت هدف گلوله قرار گرفتند ــ تأکید کرده است که بسیاری از این کشتارها «نباید اتفاق میافتاد».
در مقابل، مدیر نیروهای ویژه در سال ۲۰۱۲ تمامی ادعاهای مطرحشده را رد کرده و اعلام کرده است که در زمان مسئولیت خود هیچگونه نگرانی یا مدرکی درباره کشتار غیرقانونی دریافت نکرده است. مدیر پیشین در سال ۲۰۱۱ نیز از اظهار نظر خودداری کرده است.
