موضوع مهاجرت مدتهاست که باعث چند قطبی شدن جوامع غربی شده اما کانادا عمدتا درگیر این موضوع نشده بود – البته تاکنون.
با برگزاری تجمع‌های اعتراضی و تشکیل گروه‌های کارزار در بعضی مناطق، برخی استدلال می‌کنند که این وضعیت – همراه با کمبود مسکن و افزایش اجاره‌بها – به استعفای جاستین ترودو از سمت نخست وزیری کمک کرد. اما آیا آمدن دونالد ترامپ توانسته است این مشکل را تشدید کند؟
در نگاه اول، اجاره یک آپارتمان یک خوابه در برامپتون، انتاریو کاملا مقرون به صرفه به نظر می‌رسد.
درست است که این آپارتمان وسعت چندانی ندارد اما اجاره بهای مطالبه شده فقط ۵۵۰ دلار کانادا (۳۰۰ پوند) در ماه در این حومه تورنتو است در حالیکه متوسط اجاره ماهانه یک آپارتمان یک خوابه در همین محل ۲۲۶۱ دلار کانادا است.
اما اگر آپارتمان را دقیق‌تر بررسی کنید، متوجه می‌شوید که در اصل یک حمام بوده که به اتاق خواب تبدیل شده است.
یک تشک در کنار دستشویی قرار دارد و توالت هم نزدیک آن است.
تبلیغ این آپارتمان که در ابتدا در بازار فیسبوک منتشر شد، صدها واکنش آنلاین را در پی آورد. یکی از کاربران نوشت: «منزجر کننده است». دیگری گفت «آدم‌های بیست و چند ساله، آینده خود را ببینید.»
اما مسکن از این نوع زیاد است. یک آگهی دیگر در برامپتون، تختخوابی را در نزدیکی پلکانی نشان می‌دهد که ظاهرا در یک رختشویخانه است و دیگری در محله اسکاربارو، از مناطق اونتاریور، مربوط به یک تختخواب دونفره در گوشه یک آشپزخانه است.
اگرچه ممکن است کانادا وسعت زیادی داشته باشد، اما مسکن فراوان نیست و به گفته شرکت مشاوره املاک «اِربانیشن»، متوسط اجاره بها در این کشور طی سه سال گذشته ۲۰ درصد افزایش یافته است.
براساس گزارش یک نهاد ناظر دولتی که در ماه دسامبر منتشر شد، در مجموع، حدود دو میلیون و ۴۰۰ هزار خانواده کانادایی در خانه‌های بسیار کوچک، نیازمند تعمیرات اساسی یا از نظر ضوابط آن کشور، زیر استاندارد زندگی می‌کنند.
کمبود مسکن مناسب همراه با تورم عمومی باعث ناخرسندی کانادایی‌ها شده و به نوبه خود، موضوع دیگری را مطرح کرده است: مهاجرت.
برای اولین بار اکثر کانادایی‌ها که مدت‌های مدید از تازه واردان استقبال می‌کردند این سوال را مطرح می‌کنند که چگونه می‌توانند شهرهایشان را مدیریت کنند.
مدتهاست که سیاست در سایر کشورهای غربی به واسطه موضوع مهاجرت چند قطبی شده است اما تا همین اواخر، کانادایی‌ها عمدتا درگیر این موضوع نبودند – شاید به خاطر شرایط جغرافیایی آن کشور. اما حالا به نظر می‌رسد که یک تغییر عمیق در نگرش مردم بروز کرده است.
بر اساس نظرسنجی شرکت تحقیقاتی «اِنوایرونیکس»، در سال ۲۰۲۲ در کانادا ۲۷ درصد از مردم معتقد بودند که میزان مهاجرت به این کشور زیاد است اما تا سال ۲۰۲۴، این رقم به ۵۸ درصد افزایش یافت.
گروه‌های کارزار هم به وجود آمده‌اند و در اتاوا، ونکوور و کلگری و مناطق دیگر کانادا راهپیمایی‌هایی در اعتراض به مهاجرت برگزار شده است.
پیتر کراتزار، مهندس نرم‌افزار و بنیان‌گذار گروه هزینه زندگی در کانادا، یک گروه معترض که در سال ۲۰۲۴ تشکیل شد، در این مورد می‌گوید: «می‌توانم بگویم که قبلا این موضوع تابو بود، مثل اینکه هیچکس نباید واقعا در مورد آن صحبت کند [اما] حالا فضا برای بحث در این مورد باز شده است.»
او معتقد است که انتشار خبرهایی مانند ماجرای اجاره حمام در برامپتون به این بحث دامن زده است.
او می‌گوید: «ممکن است بگویند، این به عنوان شوخی مطرح شد اما شواهدی از این دست مرتبا ظاهر می‌شوند و بارها و بارها آنها را می‌بینید.»
به گفته کیت نیومن، مدیر اجرایی اِنوایرونیکس: «مردم نگران نحوه مدیریت سازوکار مهاجرت شده‌اند و ما معتقدیم که این اولین باری است که مردم واقعا به مدیریت نظام [مهاجرتی] فکر می‌کنند.»
روز ششم ژانویه جاستین ترودو، پسر درخشان صحنه سیاست کانادا، در سالی که یک انتخابات سرنوشت‌ساز در این کشور برگزار می‌شود، از سمت نخست وزیری استعفا داد. استعفای او در میان این نارضایتی گسترده از میزان مهاجرت صورت گرفت.
قبل از استعفا تنها ۲۲ درصد از کانادایی‌ها از رهبری او راضی بودند در حالیکه در سال اول نخست وزیری، این رقم ۶۵ درصد بود که با رقم اخیر فاصله زیاد داشت.
اگرچه دلیل اصلی پایین بودن سطح محبوبیت و استعفای ترودو مهاجرت نبوده است، بسیاری از مردم در مورد نرخ تورم و کمبود مسکن مناسب نگران بوده و باور داشتند بخشی از این مشکلات ناشی از مهاجرت است که او در این مورد خیلی دیر اقدام کرد. او در عین حال او به درگیر شدن اجباری‌‌اش در نزاع داخلی اشاره کرد.
پروفسور جاناتان رز، رئیس بخش مطالعات سیاسی دانشگاه کوئینز در کینگستون، انتاریو، می‌گوید: «در حالیکه ممکن است مهاجرت دلیل اصلی این استعفا نبوده باشد، اما عوامل موثر بر آن را تشدید کرد.»
در دوره زمامداری ترودو، دولت کانادا عمدا تصمیم گرفت که تعداد افرادی را که پس از همه‌گیری کووید به این کشور می‌آیند افزایش دهد و معتقد بود که افزایش سهمیه برای دانشجویان خارجی و کارگران موقت، علاوه بر مهاجران صاحب مهارت، باعث جهش اقتصادی می‌شود.
جمعیت کانادا که ۱۰ سال پیش ۳۵ میلیون نفر بود، اکنون به ۴۰ میلیون نفر رسیده است. مهاجرت عامل اصلی این افزایش بوده است – ارقام سازمان ملی آمار کانادا نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۴، بیش از ۹۰ درصد رشد جمعیت ناشی از مهاجرت بوده است.
علاوه بر آمار کلی مهاجرت، تعداد پناهندگان نیز افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۳ تعداد متقاضیان پناهندگی ۱۰ هزار و۳۶۵ نفر بود. تا سال ۲۰۲۳، این تعداد به ۱۴۳ هزار و ۷۷۰ نفر افزایش یافت.
پروفسور رز استدلال می‌کند که نارضایتی رای‌دهندگان از مهاجرت «بیشتر نشانه سقوط ترودو بود تا دلیل آن و حاکی از ناتوانی او در درک افکار عمومی بود.»
مشخص نیست چه کسی خواهد توانست جایگزین ترودو در رهبری حزب لیبرال شود، اما چند ماه پیش از انتخابات آتی، نظرسنجی‌ها در حال حاضر حاکی از پیروزی حزب محافظه کار است که پی‌یِر پالیویر، رهبر آن، از این موضوع حمایت می‌کند که شمار مهاجران پایین‌تر از تعداد خانه‌های تازه ساز باشد.
پروفسور رز معتقد است که از زمان پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده در ماه نوامبر، پالیویر «بیشتر از قبل در مورد مهاجرت صحبت کرده است – به نحوی که این موضوع در ذهن رای‌دهندگان جای گرفته است.»
مطمئنا بازگشت ترامپ به کاخ سفید، صرف نظر از اینکه نخست‌وزیر بعدی کانادا چه کسی باشد، به معنی شعله‌ورتر کردن التهاب در کانادا خواهد بود.
پیروزی او در انتخابات آمریکا تا حدی حاصل تعهد به اخراج دسته‌جمعی مهاجران غیرقانونی بوده و از زمان پیروزی خود هم گفته است که برای عمل به این وعده، از نفرات ارتش استفاده و وضعیت اضطراری ملی اعلام خواهد کرد.
وی همچنین اعلام کرده است که قصد دارد تعرفه‌های ۲۵ درصدی بر کالاهای کانادایی اعمال کند مگر اینکه امنیت مرزی تقویت شود.
کانادا و ایالات متحده دارای طولانی‌ترین مرز بدون محافظت در جهان هستند که تقریبا ۹ هزار کیلومتر طول دارد، بخش اعظم آن از جنگل‌های وحشی انبوه عبور می‌کند و با یک نوار پاکسازی شده از درخت و بوته به نام اِسلَش علامتگذاری شده است.
برخلاف مرز جنوبی آمریکا، هیچ دیواری در اینجا ساخته نشده است. این وضعیت مدت‌ها باعث افتخار اتاوا و واشنگتن و نشانه‌ای از روابط نزدیک آنها بوده است.
پس از اینکه ترامپ برای اولین بار در سال ۲۰۱۷ به قدرت رسید، تعداد درخواست‌های پناهندگی به شدت افزایش یافت و هزاران نفر از مرز به کانادا رفتند. به گفته دولت کانادا، تعداد تقاضاهای پناهندگی از کمتر از ۲۴ هزار در سال ۲۰۱۶ به ۵۵ هزار در سال ۲۰۱۸ رسید و تقریبا اکثر آنها از مرز ایالت نیویورک و استان کبک کانادا عبور کردند.
در سال ۲۰۲۳، کانادا و ایالات متحده با یک توافق مرزی سختگیرانه موافقت کردند که عبور اکثر مهاجران از مرز زمینی از یک کشور به کشور دیگر را ممنوع می‌کرد.
بر اساس این توافق، مهاجرانی که ظرف ۱۴ روز پس از عبور از هر قسمت از مرز به ایالات متحده یا کانادا با مقامات کشور مقصد تماس بگیرند، باید در همان کشوری تقاضای پناهندگی بدهند که از آنجا وارد شده‌اند.
این توافق که ترودو و جو بایدن آن بازنویسی کردند بر اساس این نظر استوار است که هم ایالات متحده و هم کانادا کشورهای امنی برای پناهجویان هستند.
این بار، نیروی پلیس ملی کانادا – موسوم به پلیس سواره سلطنتی – می‌گوید که آماده‌سازی یک طرح اضطراری برای افزایش گذرگاه‌های مهاجران در مرز را خیلی زودتر از مراسم تحلیف ترامپ آغاز کرده است.
این طرح شامل مجموعه‌ای از فناوری‌های جدید، متشکل از پهپادها و عینک‌های دید در شب، دوربین‌های نظارتی پنهان در جنگل و نظایر اینهاست.
چارلز پوآریه، سخنگوی پلیس سلطنتی کانادا در ماه نوامبر هشدار داد: «بدترین سناریو این است که مردم به تعداد زیادی در سراسر این قلمرو از مرز عبور کنند. فرض کنید روزانه ۱۰۰ نفر از مرز وارد شوند، که کار را بسیار دشوار می‌کند زیرا ماموران ما باید برای دستگیر کردن همه آنها مسافت زیادی را طی کنند.»
اکنون، دولت کانادا بودجه طرح امنیت مرزی خود را یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار کانادا افزایش داده است.
همه مردم کانادا افزایش اخیر در تعداد مهاجران را عامل بحران مسکن نمی‌دانند.
اولیویا چاو، شهردار تورنتو، می‌گوید که این بحران «طی ۳۰ سال گذشته در حال شکل‌گیری بود» زیرا سیاستمداران در ساخت واحدهای مسکونی مقرون به‌صرفه ناکام مانده‌اند.
این کشور بدون شک سابقه طولانی در استقبال از تازه‌واردان دارد.
آقای نیومن می‌گوید: «نزدیک به ۵۰ درصد از جمعیت کانادا مهاجران نسل اول یا دوم هستند به این معنی که یا خود آنها یا هر دو یا یکی از والدین آنها از کشور دیگری آمده‌اند. این رقم در تورنتو و ونکوور، بیش از ۸۰ درصد است.»
او استدلال می‌کند که این باعث می‌شود کانادا با کشورهای دارای جمعیت همگن تفاوت بسیار داشته باشد.
او در یک پژوهش شامل بررسی ۴۰ ساله نظرسنجی‌ها در مورد نگرش نسبت به تازه واردان مشارکت دارد.
او می‌گوید: «اگر از کانادایی‌ها بپرسید که مهمترین یا متمایزترین چیز در مورد کانادا چیست یا چه چیزی این کشور را منحصر به فرد می‌کند اولین پاسخ آنها این است که کانادا یک فرهنگ متکثر و متنوع دارد.»
با این وجود، او می گوید که تغییر در افکار عمومی – و افزایش نگرانی در مورد مهاجرت – «چشمگیر» بوده است.
او می‌گوید: «اکنون نه تنها نگرانی عمومی گسترده‌تر است، بلکه بحث‌ها بازتر شده و سوالات بیشتری در مورد نحوه مدیریت مهاجرت به کانادا پرسیده می‌شود، این پرسش که چرا سیستم مهاجرتی کارساز نبوده است؟»
در یکی از تظاهرات اخیر در تورنتو، جمعیتی با تابلوهایی حضور داشتند که روی آنها با دست نوشته شده بود: «ما می‌خواهیم آینده خود را پس بگیریم» و «مهاجرت دسته‌جمعی باید پایان یابد.»
آقای کراتزار که گروهش در برخی از این تظاهرات شرکت کرده است، بر این باور است که «ما باید مهاجرت را متوقف کنیم. ما باید آن را به تعویق بیندازیم تا دستمزدها به اندازه کافی افزایش یابد و بتواند افزایش هزینه اجاره بها را پوشش دهد.»
اتهام علیه تازه‌واردان در شبکه‌های اجتماعی نیز در حال افزایش است. تابستان گذشته، ناتاشا وایت، که خود را ساکن ساحل واساگا در انتاریو توصیف کرد، در شبکه تیک تاک مدعی شد که برخی از تازه‌واردها چاله‌هایی را در ساحل دریا حفر و در آنها مدفوع می‌کنند.
این پست صدها هزار بازدیدکننده داشت و موجی از انزجار نسبت به خارجی‌ها را در پی آورد و بسیاری نظر دادند که تازه واردان باید به کشورشان برگردند.
شهرهای چادری و پناهگاه بی‌خانمان‌ها
افرادی که با پناهجویان در کانادا کار کرده و با آنها مصاحبه داشته‌اند می‌گویند که تشدید نگرانی در مورد نیاز به امنیت بیشتر مرزی باعث می‌شود که پناهجویان احساس اضطراب و ترس کنند.
عبدالله داوود، مدیر اجرایی مرکز پناهندگان در مونترال، معتقد است که پناهجویان آسیب‌پذیری که او با آنها سر و کار دارد، احساس می‌کنند از زمان انتخابات ایالات متحده، چشم‌ها بر تعداد مهاجران متمرکز شده است.
او می‌گوید: «آنها قطعا مضطرب‌تر هستند. فکر می‌کنم آنها وارد این کشور می‌شوند و احساس می‌کنند: آیا قرار است اینجا از من استقبال شود؟ آیا من به جای درستی آمده‌ام یا نه؟»
کسانی که امیدوارند به عنوان پناهنده در کانادا بمانند، تا زمانی که تصمیم گرفته نشده است که آنان واقعا مستحق اعطای پناهندگی هستند به خدمات اسکان مهاجران دسترسی ندارند. این فرآیند در گذشته دو هفته طول می‌کشید، اما حالا ممکن است تا سه سال هم به طول انجامد.
شهرهای چادری برای اسکان پناهندگان تازه وارد و بانک‌های کمک مواد غذایی با قفسه‌های خالی در تورنتو ایجاد شده است. سرپناه‌های بی‌خانمان‌های شهر اغلب پر است.
زمستان گذشته، دو متقاضی پناهندگی پس از خوابیدن در خیابان‌های تورنتو از سرما جان خود را از دست دادند.
اولیویا چاو، شهردار تورنتو، مهاجری است که خودش در سن ۱۳ سالگی از هنگ‌کنگ به کانادا نقل مکان کرد.
او می‌گوید: «مردم می‌بینند که حتی با داشتن دو یا سه شغل، نمی‌توانند پول کافی برای پرداخت اجاره خانه و تغذیه بچه‌ها داشته باشند. من سختیِ زندگی و ترس از اخراج شدن را درک می کنم. اما مقصر دانستن سازوکار مهاجرت منصفانه نیست.»
ترودو: نتوانستیم توازن ایجاد کنیم
با افزایش سرخوردگی، ترودو یک تغییر بزرگ را در ماه اکتبر اعلام کرد: کاهش ۲۰ درصدی در هدف تعیین شده برای پذیرش مهاجران طی سه سال. او اذعان کرد: «وقتی که از همه‌گیری خارج می‌شدیم، بین نیاز به نیروی کار و حفظ رشد جمعیت، نتوانستیم تعادل درست را ایجاد کنیم.»
او گفت که می‌خواهد به همه بخش‌های دولت زمان بدهد تا به هدف برسند و برای افراد بیشتری تسهیلات فراهم کنند. اما با توجه به اینکه وی پس از آن استعفا داده است، آیا این کافی است؟ و آیا ریاست جمهوری ترامپ و افزایش احساسات ضد مهاجرتی در آن سوی مرز خطر سرایت بیشتر به کانادا را دارد؟
آقای داوود نظر خاص خودش را دارد. او می‌گوید: «متاسفانه، من فکر می‌کنم ریاست‌جمهوری ترامپ تاثیر خود را بر سیاست کانادا گذاشته است. من فکر می‌کنم بسیاری از سیاستمداران از مهاجرت به عنوان راهی برای ایجاد هراس استفاده می‌کنند.»
دیگران در این مورد که ریاست جمهوری ترامپ تاثیر زیادی خواهد داشت اطمینان کمتری دارند. اولیویا چاو می گوید: «کانادایی‌ها بهتر از این هستند. ما به یاد داریم که ورود متوالی پناهندگان به ایجاد تورنتو و کل کانادا کمک کرد.»
سیاستمدارانی که پیش از انتخابات بعدی وارد بحث مهاجرت می‌شوند، از این واقعیت آگاه خواهند بود که نیمی از کانادایی‌ها خود مهاجران نسل اول و دوم هستند.
پروفسور جاناتان رز می گوید: «اگر محافظه‌کاران در انتخابات بعدی پیروز شوند، می‌توان انتظار کاهش میزان مهاجرت را داشت.» اما او می‌افزاید که پالیویر باید روی خط بسیار ظریفی گام بردارد.
پروفسور رز می‌گوید: «از آنجایی که پیروزی در حوزه‌های دارای جمعیت زیاد مهاجران در تورنتو و ونکوور برای پیروزی پارلمانی مهم است، او نمی‌تواند به عنوان یک شخصیت ضدمهاجرت وارد مبارزات انتخاباتی شود بلکه لازم است که بر تغییرات مناسب در سیاست‌های اقتصادی و مسکن تمرکز کند.»
و تعداد زیادی از کانادایی‌ها، از جمله در میان رهبران دنیای کسب و کار و دانشگاهیان، معتقدند این کشور باید به دنبال سیاست قاطعانه رشد جمعیت برای مقابله با کاهش نرخ زاد ولد در کانادا باشد.
لیزا لالاند، عضو گروه «ابتکار قرن» که از سیاست افزایش جمعیت کانادا به ۱۰۰ میلیون تا سال ۲۱۰۰ حمایت می‌کند، می‌افزاید: «من واقعا به کانادایی‌ها امیدوارم. من فکر می‌کنم که ما واقعا نگران کاهش هزینه زندگی هستیم و نه در مورد خود مهاجران. ما می‌دانیم که آنها برای فرهنگ ما بسیار مهم هستند.»
