در سپتامبر ۲۰۱۰، انتشار کتابی با عنوان «نروژی غیرقانونی» به قلم ماریا آملی، نویسنده جوان روستبار، موجی از واکنشهای اجتماعی، سیاسی و حقوقی را در نروژ برانگیخت. این کتاب که روایت زندگی شخصی نویسنده بهعنوان مهاجری بیمدرک بود، نهتنها به بحثهای عمومی درباره مهاجرت دامن زد، بلکه به تغییر قوانین مهاجرتی این کشور انجامید.
مهاجرت از اوستیای شمالی به نروژ
ماریا آملی در جمهوری اوستیای شمالی روسیه متولد شد؛ منطقهای که در دهه ۱۹۹۰ با بیثباتی و خشونتهای مرزی مواجه بود. خانوادهاش در پی مصادره داراییها و تهدیدهای امنیتی، در سال ۲۰۰۰ به نروژ پناه آوردند. ماریا در سن ۱۲ سالگی وارد سیستم آموزشی نروژ شد و با تلاش شخصی، زبان نروژی را آموخت و تحصیلات خود را ادامه داد.
زندگی در سایه بیمدرکی
با رد درخواست پناهندگی خانواده، ماریا بهعنوان مهاجر بیمدرک در نروژ باقی ماند. او با وجود داشتن مدرک کارشناسی ارشد در رشته «علم، جامعه و فناوری»، مجبور بود بهصورت غیرقانونی در خانهها نظافت کند. نبود مدارک هویتی، او را از داشتن حساب بانکی، شماره تلفن و حتی دسترسی مطمئن به خدمات درمانی محروم کرده بود.
تصمیمی جسورانه: نوشتن کتاب
در مواجهه با خطر اخراج و ممنوعیت بازگشت، ماریا تصمیم گرفت داستان زندگیاش را منتشر کند. او میگوید: «میدانستم که این کار ممکن است به اخراجم منجر شود، اما میخواستم صدای کسانی باشم که در شرایط مشابه زندگی میکنند.»
کتاب «نروژی غیرقانونی» با استقبال گستردهای روبهرو شد. چهره ماریا در رسانهها و کتابفروشیها دیده شد و او به نماد مهاجران بیمدرک تبدیل شد. مجله «نی تید» او را بهعنوان «نروژی سال» معرفی کرد.
بازداشت، اخراج و اعتراض عمومی
چهار ماه پس از انتشار کتاب، ماریا توسط پلیس بازداشت و به مرکز بازداشت مهاجران تراندوم منتقل شد. این اقدام با اعتراضات گسترده مردمی و تجمعات در سراسر کشور همراه شد. در نهایت، ماریا از نروژ اخراج شد و به مسکو فرستاده شد.
اصلاحات قانونی و بازگشت
در پی فشارهای اجتماعی و سیاسی، دولت نروژ قانونی با عنوان «قانون آملی» تصویب کرد که به مهاجران ردشده با پیشنهاد شغلی اجازه بازگشت زودتر از پنج سال را میداد. ماریا با استفاده از این قانون، پس از یک ماه اقامت در مسکو، به نروژ بازگشت.
با وجود لغو این قانون در سال ۲۰۲۴ توسط دولت جدید، ماریا آملی توانست در نهایت شهروندی نروژ را دریافت کند و به کارآفرینی موفق تبدیل شود.
فعالیتهای کنونی
ماریا اکنون مدیرعامل شرکتی است که نرمافزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی برای مقابله با اطلاعات گمراهکننده تولید میکند. او همچنین بنیانگذار «استارتاپ مهاجران» است؛ نهادی که دورههای کارآفرینی برای جوانان چندفرهنگی در سراسر اروپا برگزار میکند.
او معتقد است: «تجربه مهاجرت، بهترین آموزش برای کارآفرینی است؛ چون به انسان یاد میدهد چگونه با انعطافپذیری و ریسکپذیری، مسیر خود را بسازد.»
