با نزدیک شدن ضرب‌الاجل پاکستان برای اخراج صدها هزار مهاجر و پناهجوی افغانستان از این کشور تنها امروز (سه‌شنبه، ۳۱ اکتبر) بیش از ۲۰ هزار افغانستانی مقیم این کشور با کوچ و بار خود به سمت مرزها شتافته‌اند.
دولت پاکستان گفته بود که از روز چهارشنبه (اول نوامبر) بازداشت مهاجران و پناهجویان فاقد مدرک قانونی اقامت را آغاز خواهد کرد و آنها را پس از دستگیری به مراکز نگهداری منتقل خواهد کرد که از آنجا به اجبار به افغانستان بازگردانده خواهند شد.
اکنون گزارش شده که این مهلت یک روز دیگر تمدید شده و آغاز عملیات علیه مهاجران افغانستانی در دوم نوامبر انجام خواهد شد.
سرفراز بگتی، وزیر داخله/کشور دولت موقت پاکستان امروز (سه‌شنبه) گفت که عملیات بازداشت هزاران نفر از اتباع افغانستان را از دوم نوامبر آغاز خواهند کرد. او گفت: «تنها دو روز به بازگشت داوطلبانه باقی مانده است.»
او تاکید کرد که پناهندگان دارای مدرک اقامت اخراج نخواهند شد.
پاکستان علیرغم واکنش‌های انتقادی از سوی نهادهای بین‌المللی و سازمان ملل دست به چنین اقدامی می‌زند.
حکومت طالبان ضمن ایجاد یک کمیسیون عالی، اردوگاه‌های موقتی را برای رسیدگی به مهاجران بازگشت‌کننده ترتیب داده‌اند.
در حالی که تخمین زده می‌شود که صدها هزار افغانستانی از زمان بازگشت طالبان به قدرت به پاکستان گریخته‌اند، میلیون‌ها نفر دیگر در طی دهه‌ها در آنجا مستقر شده‌اند و پاکستان میزبان یکی از بزرگترین جمعیت پناهجویان و مهاجران در جهان است.
با وجود بحران شدید اقتصادی در افغانستان، در کنار اعمال فرمان‌های سختگیرانه حکومت طالبان در مورد حقوق زنان و دختران، افغان‌ها در پاکستان مجبور به بازگشت به کشور خود هستند.
ارشاد مهمند، یک مقام ارشد دولتی در مرز تورخم در ایالت خیبر پختونخوای پاکستان به خبرگزاری فرانسه گفت: «هزاران پناهجوی افغانستانی در وسایل نقلیه، کامیون/لاری‌ها منتظر نوبت خود هستند و تعداد آنها همچنان در حال افزایش است.»
حکومت طالبان این اقدام پاکستان را غیرقابل قبول خوانده و «آزار و اذیت» توصیف کرده است.
بسته شدن مراکز آموزشی افغانستانی ها در پاکستان
در عین حال مکاتب/مدارس و مراکز آموزشی کودکان افغانستانی در پاکستان پیش از پایان ضرب الاجل اخراج اجباری مهاجران و پناهجویان فاقد مدرک اقامت در این کشور بسته شده‌اند.
گفته می‌شود که چندین مرکز آموزشی در اسلام‌آباد و شمار بیشتری در شهرهای دیگر درهای خود را بسته‌اند.
این در حالی است که طالبان در افغانستان نیز درهای مکاتب/مدارس بالاتر از کلاس ششم و همچنین دانشگاه‌ها را به روی دختران بسته‌اند.
یک دختر چهارده ساله افغانستانی که خبرگزاری فرانسه گفت که با وجود نداشتن مدارک قانونی اقامت، تا زمانی که ممکن است در پاکستان خواهد ماند.
او که در پیشاور زندگی می‌کند، گفته است: «ما به کشور خود بر نمی‌گردیم، زیرا تحصیلات من در افغانستان کاملاً متوقف می‌شود.. پدرم به ما گفته است که اگر او توسط مقامات پاکستانی دستگیر شود، حتی در آن زمان هم نباید ترک کنیم. زیرا ما در افغانستان زندگی واقعی نخواهیم داشت.»
گزارش شده که بیش از ۱۰۰ هزار مهاجر و پناهجوی افغانستانی از آغاز ماه اکتبر سال جاری میلادی تاکنون پاکستان را ترک کرده‌اند و مجبور شده‌اند به افغانستان بازگردند.
بیش از ۸۰ درصد از آنها از طریق مرز شمالی تورخم وارد افغانستان شده‌اند.
دولت پاکستان می‌گوید که بیش از یک‌ونیم میلیون افغانستانی به طور «غیرقانونی» در این کشور زندگی می‌کنند.
مقام‌های پاکستانی همچنین گفته‌اند که هزاران افغان دیگر در گذرگاه مرزی چمن-اسپین بولدک بین افغانستان و پاکستان منتظر خروج هستند. انتظار می‌رود شمار این افراد در روز بعد دو برابر شود.
روز پنج‌شنبه (۲۶ اکتبر) صدها تن از جمله شهروندان پاکستانی در نزدیکی گذرگاه مرزی چمن در ایالت بلوچستان علیه تصیم حکومت مرکزی مبنی بر اخراج پناهجویان و مهاجران افغان تظاهرات کردند.
اما برخی از افغانستانی ها مصمم هستند که راهی برای ماندن در پاکستان بیابند، حتی اگر تحت تعقیب قرار بگیرند.
پلیس ایالت خیبرپختونخوا که بیشتر افغانستانی ها در آن زندگی می‌کنند گفته است هنوز دستگیری‌ها را آغاز نکرده است.
اما افغانستانی های مقیم در این ایالت از دستگیری، آزار و اذیت و اخاذی پلیس خبر داده‌اند.
ذوالفقار خان که از پدر و مادری پناهنده در یک کمپ مهاجران در پیشاور به دنیا آمده به خبرگزاری فرانسه گفت: «برای این که از سوی مسئولان پاکستانی تحقیر نشوم، تصمیم گرفتم این‌جا را ترک کنم.»
دیده‌بان حقوق بشر خواستار لغو ضرب‌الاجل پاکستان شد
وکلای مدافع و فعالان گفته‌اند که گستردگی این سختگیری بی‌سابقه است و آنها خواستار دادن فرصت بیشتر به افغانستانی ها شده‌اند تا «با وقار و عزت» خارج شوند.
در همین حال سازمان دیده‌بان حقوق بشر در بیانیه‌ای که امروز (سه‌شنبه، ۳۱ اکتبر) منتشر کرده گفته است: «دولت پاکستان از تهدید، سوءاستفاده و بازداشت برای وادار کردن پناهجویان افغان بدون وضعیت قانونی برای بازگشت به افغانستان یا اخراج استفاده می‌کند.»
در بیانیه این سازمان آمده: «وضعیت در افغانستان برای بسیاری از کسانی که فرار کرده‌اند، همچنان خطرناک است و اخراج آنها را در معرض خطرات امنیتی قابل توجهی قرار خواهد داد.»
بیش از ۸۰ درصد از آنها از طریق مرز شمالی تورخم وارد افغانستان شده‌اند.
دیده‌بان حقوق بشر از دولت پاکستان خواسته است ضرب‌الاجل اخراج مهاجران و پناهجویان افغان از این کشور را لغو کند «سوء استفاده» پلیس علیه پناهجویان افغان را پایان دهد و با کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل برای از سرگیری ثبت نام پناهجویان افغان همکاری کند.
براساس گزارش این نهاد بسیاری از افغان‌هایی که در معرض خطر اخراج هستند، در انتظار اسکان مجدد به آمریکا، بریتانیا، آلمان و کانادا قرار دارند.
دیده بان حقوق بشر از دولت‌های آمریکا، بریتانیا، آلمان و کانادا خواسته است تا اسکان مجدد افغانستانی های مقیم پاکستان را که به ویژه در معرض خطر هستند، از جمله زنان و دختران، افراد ال‌جی‌بی‌تی، فعالان حقوق بشر و روزنامه نگاران تسریع بخشند.
این نهاد گفته است هرچند به صراحت گفته نشده، اما بعید است به افغانستانی هایی که برای اخراج از پاکستان در نظر گرفته شده‌اند، فرصتی داده شود تا این تصمیم در مورد خود را به چالش بکشند.
فرشته عباسی، پژوهشگر افغانستان در دیده‌بان حقوق بشر، گفت: «مهلت اعلام شده پاکستان برای بازگشت افغانستانی ها منجر به بازداشت، ضرب و شتم و اخاذی شده است و هزاران افغانستانی نسبت به آینده خود در هراس بسر می‌برند.»
دیده‌با حقوق بشر گفته این اخراج‌ها تعهدات پاکستان را به‌عنوان یکی از طرف‌های کنوانسیون سازمان ملل علیه شکنجه و بر اساس اصل حقوق بین‌الملل عرفی مبنی بر عدم بازگرداندن اجباری افراد به کشورهایی که در آن با خطر آشکار شکنجه یا آزار و شکنجه روبرو هستند، نقض می‌کند.
همزمان خبرگزاری رویترز گزارش داده است که سفارت‌های غربی در اسلام‌آباد و سازمان ملل از پاکستان خواسته‌اند تا در طرح خود برای اخراج صدها هزار مهاجر غیرقانونی، میکانیسمی را برای شناسایی و محافظت از افغان‌هایی که در داخل این کشور با خطر آزار و اذیت روبرو هستند، در نظر بگیرد.
قیصر خان افریدی، سخنگوی آژانس پناهندگان سازمان ملل در پاکستان گفت: «ما از دولت می‌خواهیم که یک سیستم جامع و مکانیسمی را برای مدیریت و ثبت نام افرادی که در صورت اجبار به بازگشت در معرض خطر فوری آزار و اذیت هستند، ارائه دهد. چون آنها نمی‌توانند برگردند، نمی‌توانند به افغانستان برگردند زیرا ممکن است آزادی یا جانشان در خطر باشد.»
آقای افریدی افزود که در صورت تایید پاکستان، کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل پیشنهاد داده است که کمک‌های فنی و حمایت مالی مورد نیاز برای این تلاش به آن ارائه کند.
چندین سفارت اعضای ناتو در اسلام‌آباد به همراه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل با دولت پاکستان در «بالاترین سطوح» مشغول گفتگو هستند و به دنبال معافیت از اخراج هزاران افغانی هستند که به کشورهای غربی اسکان داده می‌شوند.
یک مقام ارشد آمریکایی به رویترز گفت: «برای کمک به محافظت از افراد آسیب‌پذیر، ما فهرستی از بیش از ۲۵ هزار شهروند افغانستان را در مسیر اسکان مجدد و جابجایی به آمریکا با دولت پاکستان به اشتراک گذاشته‌ایم.»
این مقام که خواست نامش فاش نشود، افزود که مقامات آمریکا در حال تلاش برای صدور نامه‌هایی به این افراد هستند که آنها را بخشی از برنامه اسکان مجدد به آمریکا معرفی کند.
طالبان ضمن ایجاد اردوگاه‌های موقت در ننگرهار، ولایت هم‌مرز با پاکستان کمیسیونی متشکل از کمیته‌های مختلف را ساخته است.
عبدالسلام حنفی، معاون نخست‌وزیر طالبان که در رأس این کمیسیون قرار دارد، همراه با هیأتی از جمله وزیر مهاجران طالبان امروز(سه‌شنبه) به ننگرهار سفر کرده و از مرز تورخم دیدن کرده است.
درباره رسیدگی به بازگشت‌کنندگان بلال کریمی، از سخنگویان طالبان گفته است ساحات فعالیت کمیته‌های مختلف مشخص شد و هر کمیته موظف گردید تا امور مربوط خود را به گونه عاجل تنظیم و وظایف خود را آغاز کند.
عبدالسلام حنفی، معاون اداری نخست وزیر طالبان در رأس این کمیسیون قرار داد. در جلسه امروز مقام‌های بلندپایه از جمله سراج الدین حقانی و محمد یعقوب وزیران داخله و دفاع طالبان نیز حضور داشته‌اند.
پاکستان گفته است که این اخراج‌ها به دلیل محافظت از «رفاه و امنیت» این کشور صورت می‌گیرد.
دولت پاکستان همچنین تقاضای کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهجویان مبنی بر مدارا با مهاجران افغان را رد کرده است. وزارت امور خارجه پاکستان با نشر اعلامیه‌ای گفته است که اخراج اتباع خارجی بدون مدرک مطابق به قوانین بین‌المللی اجرا می‌شود.
