بر اساس تحقیقی میدانی که از سال 97 تا 99 در تعداد بیست گود زباله در مناطق مختلف استان تهران انجام شده، 95 درصد از زباله گردان تهران مهاجران افغانستانی هستند که به طور غیر رسمی و موقتی مشغول به این کار می شوند.
محمد حسن کریمیان نویسنده کتاب «زباله‌گردی: زمینه‌های شکل گیری، تقاطع سیاست‌ها» با استفاده از نتایج این پژوهش در مورد بازار پسماند خشک اظهار داشت: براساس مشاهدات میدانی، حدود ۳۰ درصد زباله‌گردان کودکان افغان هستند. مسیر سیاست‌گذاری‌ها و قانون‌گذاری‌های شهری توسط شورای شهر و تدوین سیاست‌های مهاجرتی توسط وزارت کار، وزارت کشور و مجلس درباره اشتغال مهاجران، منجر به این وضعیت شده است.
هرکدام از گودهای زباله به‌نحوی با پیمانکاران در ارتباط هستند. اگر پیمانکار منطقه‌ای را با مبلغ مشخصی از شهرداری اجار کرده باشد، در یک برون‌سپاری گسترده به تفکیک پسماند خشک می‌پردازد که این کار را از طریق زباله‌گردها و دادن مبالغی به آن‌ها انجام می‌دهد.
او با اشاره به مسیر تاریخی سیاست‌گذاری حوزه پسماند گفت: اولین تصمیم جدی برای سیاست‌گذاری در این حوزه به سال‌های ۶۴، ۶۸ تا اوایل دهه ۷۰ برمی‌گردد که شهرداری تهران برخی طرح‌های تفکیک از مبدأ را پایه‌گذاری کرد. سپس دستور سیاسی مهمی تحت عنوان برون‌سپاری وارد شهرداری تهران شد و به نوعی این مسیر را ریل‌گذاری کرد. برون‌سپاری تمام و کمال که نهایت آن، آزادسازی قیمتی است.
نتیجه این ریل‌گذاری همان ابتدا مشخص نشد؛ چون تا سال ۷۸ حاشیه سود پسماند خشک، به میزانی نبود که حجم انبوهی از سرمایه‌گذاری حول آن شکل گیرد؛ اما با بالارفتن قیمت نفت و مواد پتروشیمی و برخی تغییرات کالبدی در تهران مانند واردکردن مخزن‌های مکانیزاسیون، ناگهان ظرفیت برون‌سپاری آشکار شد که طی آن پیمانکاران می‌توانستند قراردادهای جمع‌آوری پسماند خشک داشته باشند در عین حال، حدود را هم به‌راحتی نقض کنند. طی این جریان، آرام آرام فشار به نیروی کاری وارد شد که کوچک‌ترین حق دفاعی از خود نداشت.
مسیر ریل‌گذاری این جریان به‌گونه‌ای بود که شهرداری کاملاً به آن وابسته شد؛ به‌طوری‌که شهرداری از سال ۹۷ با کم‌دیدن میزان قیمت قراردادهای خود از پیمانکاران، آن‌ها را افزایش ناگهانی داد. در چنین بازار رو به گسترشی که هیچ حد و مرزی هم ندارد، هر چیزی ازجمله مأمور آن هم خریدنی است.
در چنین شرایطی مسئله‌ای که بستر پیشبرد این سیاست‌هاست، سیاست‌های مهاجرتی است. سیاست‌های مهاجرتی در دل نظام بزرگ‌تری عمل می‌کند و آن روابط رسمی و غیررسمی‌ای است که به‌واسطه برون‌سپاری‌های حداکثری به وجود آمده است. از این‌رو تکان‌خوردن سیاست‌گذاری در حوزه مهاجرت، می‌تواند اقدام اولیه و مهمی باشد تا ذینفعان ایجادشده در جریان برون‌سپاری‌ها، ضعیف‌تر شوند.
منبع: دیاران
