با پایان یافتن ضرب‌الاجل دولت پاکستان برای خروج داوطلبانه مهاجران فاقد مدرک اقامت از این کشور، عملیات پلیس در شهرهای مختلف برای بازداشت مهاجران و پناهجویان افغانستانی آغاز شده است. بنا به گزارش‌ها ده‌ها نفر تاکنون بازداشت و به مراکز خروج اجباری موسوم به «مراکز نگهداری» برده شده‌اند.
همزمان گزارش شده که در ساعات اولیه صبح امروز (پنجشنبه، دوم نوامبر) صف طولانی ۲۸ هزار نفری مهاجران و پناهجویان در نقطه مرزی تورخم برای ورود به افغانستان شکل گرفته که حدود هفت کیلومتر امتداد داشته است.
مسئولان پاکستانی در تلاش طی مراحل برای خروج این افراد هستند.
مقامات پاکستانی امروز گفتند که بیش از ۱۶۵ هزار افغانستانی در یک ماه گذشته از پاکستان خارج شده‌اند. اکثر آنها با نزدیک شدن مهلت تعیین شده دولت پاکستان با کوچ و بار شان به مرزها هجوم بردند.
با وجود پایان یافتن ضرب‌الاجل، مقامات پاکستانی گفته‌اند افغان‌ها هنوز هم می‌توانند داوطلبانه این کشور را ترک کنند.
عبدالنصیر خان معاون کمیسر ناحیه مرزی ایالت خیبرپختوانخوا به خبرگزاری فرانسه گفت: «به دلیل ضرب الاجل تعداد زیادی از افغانستانی های غیرقانونی به تورخم رسیدند… مردم هنوز می‌توانند داوطلبانه بازگردند.»
مقامات مرزی به خبرگزاری فرانسه همچنین گفته‌اند که بیش از ۱۲۹ هزار نفر تنها از ایالت خیبرپختونخوا فرار کرده‌اند، در حالی که بیش از ۳۸ هزار نفر از گذرگاه مرزی چمن در ایالت بوچستان به افغانستان رفته‌اند.
حکومت طالبان در آن سوی مرز کمیسیونی برای رسیدگی به مهاجران و اردوگاه‌های موقت برای بازگشت‌کننده تشکیل داده‌اند.
در همین حال قیصر خان افریدی، سخنگوی اداره کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان در پاکستان گفت که آنها به حکومت پاکستان گفت اند که در میان افرادی که اسناد اقامت ندارند کسانی هم هستند که در افغانستان جان شان در خطر است و برگرداندن شان مصلحت نیست.
رسانه‌های داخلی افغانستان هم گزارش داده‌اند که دست‌کم ۷۵۰ خانواده روز گذشته از مرز جنوبی اسپین بولدک قندهار وارد این کشور شده‌اند.
در عین حال سفارت حکومت طالبان در اسلام آباد از دولت پاکستان خواسته که روند اخراج اجباری و آزار و اذیت پناهجویان افغان را متوقف کند، چون این مسئله بر روابط دو کشور «تاثیر منفی خواهد گذاشت.»
این سفارت در بیانیه‌ای گفته است که پناهجویان افغانستانی در بازگشت از طریق گذرگاه‌های تورخم و چمن -اسپین بولدک با مشکلات زیادی مواجه شده‌اند و به دلیل امکانات محدود و پرسنل ناکافی، هزاران مهاجر افغان در این دو مسیر گیر مانده‌اند.
در همین حال مقامات ایالت بلوچستان پاکستان اعلام کردند که حدود ۴۵۰ مهاجر «غیر قانونی» را از مناطق مختلف بازداشت کرده و به یک بازداشتگاه در کویته منتقل شده‌اند تا رد مرز شوند.
به گزارش خبرگزاری مهاجر، برگشت‌کننده‌ها از نظامیان پاکستانی شاکی بوده‌اند و گفته‌اند «برخورد غیرانسانی» با آنها داشته‌اند و آنها با دست خالی به کشور بازگشته‌اند.
یکی از برگشت‌کننده گفته است: «ساعت سه شب (بعد از نیمه شب) آمدند، چشم‌های ما را بستند و ما را لت‌وکوب کردند. تمام لوازم ما در خاک افتاده‌اند.»
مسئولان طالبان در قندهار گفته‌اند که پس از اعلام مهلت برای اخراج مهاجران، تا اکنون ۲۱هزار خانواده از طریق مرز چمن-اسپین بولدک به کشور بازگشته‌اند. آنها گفته‌اند آمادگی‌هایی برای اسکان موقت در این منطقه گرفته شده است.
مقامات طالبان همچنین گفته‌اند که تلاش برای ساخت شهرک‌هایی برای مهاجران در ولسوالی‌های پنجوایی، دامان و ارغنداب قندهار در جریان است.
هشدارنهادهای بین‌المللی در مورد احتمال بروز یک بحران جدید با افزایش بازگشت افغان‌ها از پاکستان
مهاجران
همزمان سه نهاد امدادرسان بین‌المللی نسبت به افزایش بی‌سابقه شمار افغان‌های بازگشت‌کننده هشدار داده و نگرانی‌های جدی را در مورد چشم‌انداز امکان ادامه زندگی و ادغام آنها در افغانستان به ویژه با شروع زمستان ابراز کرده‌اند.
شورای پناهندگان نروژ/ناروی، شورای پناهندگان دانمارک و کمیته بین المللی نجات (آی‌آرسی) در بیانیه مشترک از کمک‌کنندگان بین‌المللی خواسته‌اند که برای اجتناب از یک بحران جدید و رفع نیازهای این بازگشت‌کنندگان کمک‌های مالی اضافی بشردوستانه را بسیج کنند.
این سه سازمان از کشورهای همسایه افغانستان خواسته‌اند که به حمایت و پناه دادن به همه پناهجویان آسیب‌پذیر افغانستانی ادامه دهند تا زمانی که شرایط در کشورشان برای بازگشت ایمن، پایدار و داوطلبانه مساعد شود.
در این بیانیه آمده است که تیم‌های این سازمان‌ها مستقر در مناطقی که مردم در حال بازگشت از پاکستان هستند، صحنه‌های آشفته و ناامیدکننده‌ای را در میان کسانی که بازگشته‌اند، گزارش کرده‌اند.
این بیانیه افزوده که برای بسیاری، ترک پناه‌گاه موقت خود در پاکستان یک امر انتخابی نبوده، بلکه یک ضرورت اجباری بوده است. آنها گفته‌اند زمان اعلام پاکستان مبنی بر اینکه همه افغان‌های فاقد مدارک اقامت باید این کشور را تا اول نوامبر تخلیه کنند، تعداد روزانه کسانی‌که پاکستان را به مقصد افغانستان ترک می‌کنند بین ۹ تا ۱۰ هزار نفر بوده است، در حالی‌که این رقم در روز قبل از اعلام در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۳ تقریباً ۳۰۰ نفر در روز بوده است.
نیل ترنر، رئیس شورای پناهندگان نروژ در افغانستان گفته است: «افزایش اخیر افغان‌هایی که از پاکستان بازگشته‌اند، منابع ما و زیرساخت‌های شکننده در افغانستان را به شدت تحت فشار قرار داده است. مردم در وضعیت وحشتناکی به آنجا می‌رسند، ما عمیقاً در مورد وضعیت آنها و همچنین فشاری که بر تلاش‌های بشردوستانه ما وارد شده است، نگران هستیم.»
