به گزارش خبرگزاری مهاجر، با آغاز فصل سرما، هزاران مهاجر افغان که طی هفتههای اخیر از ایران و پاکستان به کشور بازگشتهاند، با چالشهای جدی در زمینه تأمین سرپناه، سوخت و خدمات اولیه روبهرو هستند. بر اساس اعلام کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، تنها در بازه زمانی ابتدای سپتامبر تا ۱۸ اکتبر سال جاری، بیش از ۴۰۰ هزار نفر به افغانستان بازگشتهاند.
فرامرز برزین، معاون سخنگوی کمیساریا در افغانستان، در گفتوگو با رسانهها تأکید کرده است که برنامههای حمایتی زمستانی در دستور کار قرار دارد. این برنامهها شامل بازسازی واحدهای مسکونی، تأمین وسایل گرمایشی، اقلام ضروری و در برخی موارد کمکهای نقدی است. با این حال، روایتهای میدانی از ولایتهای مختلف نشان میدهد که بسیاری از خانوادهها هنوز از ابتداییترین امکانات محروماند.
عبدالعزیز، مردی ۵۶ ساله که دو ماه پیش از ایران به افغانستان بازگشته، ابتدا به ولایت بغلان پناه برده اما به دلیل نبود شغل و سرپناه، مجبور به مهاجرت داخلی به ولایت کندز شده است. او که برای پیگیری وضعیت یکی از بستگانش به کمپ مهاجران در کابل آمده، از نبود امکانات زمستانی برای شش فرزندش ابراز نگرانی میکند و خواستار حمایت فوری حکومت سرپرست در تأمین مواد غذایی و سوخت شده است.
خداداد، یکی دیگر از بازگشتکنندگان از پاکستان، نیز شرایط را دشوار توصیف کرده و خواستار همکاری دولت در تأمین وسایل گرمایشی شده است. حبیبالله، که در دوران نوزادی به پاکستان مهاجرت کرده بود و اکنون با فرزند خردسالش در افغانستان زندگی میکند، دغدغه اصلیاش مراقبت از خانواده در برابر سرمای زمستان است.
افزایش جمعیت ناشی از بازگشت مهاجران، شهرهای افغانستان را با بحرانهای تازهای مواجه کرده است. ازدحام، بیکاری، کمبود خدمات درمانی و ضعف زیرساختها از جمله چالشهایی است که در شهرهایی مانند کابل و هرات بهوضوح مشاهده میشود.
کشمیر خان، سرپرست یک خانواده ۱۴ نفره که چهار ماه پیش از پاکستان اخراج شده، اکنون در ناحیه هشتم کابل زندگی میکند. او از فشار اقتصادی شدید و ناتوانی در تأمین هزینههای زندگی گلایه دارد. در غرب کشور نیز محمد یونس، یکی از زلزلهزدگان ولایت هرات، از نبود فرصتهای شغلی و ضعف خدمات شهری ابراز ناراحتی کرده است.
برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد (یونهبیتات) در پیامی به مناسبت روز جهانی شهرها هشدار داده است که با افزایش جمعیت و کاهش فرصتهای معیشتی در مناطق روستایی، شهرهای افغانستان به پناهگاه میلیونها نفر تبدیل شدهاند؛ اما ظرفیت لازم برای پاسخگویی به نیازهای روزافزون را ندارند.
کارشناسان اجتماعی نیز از نبود برنامهریزی شهری و ضعف فرهنگ شهرنشینی انتقاد کردهاند. عبدالرازق عدیل، پژوهشگر مسائل اجتماعی، راهحل این بحران را در تمرکززدایی، تقویت شهرهای ولایتی و آموزش فرهنگی شهروندان دانسته است.
بر اساس گزارشهای سازمان ملل، مشکلات شهری تنها به ازدحام محدود نمیشود. مدیریت زباله، کمبود آب آشامیدنی و ضعف خدمات بهداشتی از جمله چالشهایی هستند که سلامت عمومی را تهدید میکنند.
