تعطیلات تابستان یکی از چالش برانگیزترین زمان ها برای والدین دانش آموزان مهاجر افغانستانی در ایران است. مشکل ثبت نام دانش آموزان افغانستانی به مسئله ای حل نشدنی برای مهاجران افغان تبدیل شده است. جای امیدواری است که در دهه گذشته و بعد از دستور رهبر ایران مبنی بر ارائه مجوز تحصیل برای دانش آموزان افغانستانی چه با مدرک و چه بی مدرک، این مشکلات کاهش یافته است و کودکان مهاجر با هر شرایطی قادر به ثبتنام در مدارس ایران هستند.
پس از تسلط طالبان در سال 1400 که باعث به راه افتادن موج تازه ی مهاجرت به ایران شد، مشکلات زیادی در راه ثبتنام دانش آموزان افغانستانی در مدرسه های ایران به وجود آمد و مراکز آموزشی بسیاری به دلایل گوناگون از ثبتنام کودکان افغان سر باز زدند.
با توجه به رویکرد اسناد بین‌المللی به حق آموزش، می‌توان گفت که تحصیل جزء حقوق بشر محسوب می‌شود و نه حقوق شهروندی. حقوق بشری برای هر انسانی رسمیت دارد، یعنی هر انسانی در هر گوشهٔ جهان می‌تواند صاحب این حق‌ها باشد؛ اما حقوق شهروندی مبتنی‌بر وابستگی به یک جامعه و کشور خاص است و فرد تنها با حضور در آن جامعه می‌تواند از آن حق برخوردار باشد.
مطابق ماده ۲ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب ۱۳۹۹ احکام آن شامل تمامی کودکان و نوجوانان ساکن ایران از جمله اتباع خارجی می‌شود و این یکی از نکات قابل تحسین این قانون است. این قانون در راستای حمایت از کودکان در بند «ح»، بازماندگی از تحصیل و در بند «ر»، هرگونه وضعیت زیان‌بار ناشی از آوارگی، پناهندگی، مهاجرت و بی‌تابعیتی را به‌عنوان یک وضعیت مخاطره‌آمیز به رسمیت شناخته است.
قانون مذکور تکالیفی بسیاری برای نهادهای مختلف در زمینهٔ حمایت از حقوق اطفال و نوجوان، به‌ویژه کودکان در وضعیت مخاطره‌آمیز تعیین می‌کند. از جمله این که در بند «چ» ماده ۳، آموزش‌وپرورش را به «انجام اقدامات لازم جهت ثبتنام و پوشش تحصیلی کامل اطفال و نوجوانان موضوع این قانون تا پایان دورهٔ متوسطه» ملزم می‌کند.
همچنین در راستای بهره‌مندی همهٔ کودکان اعم از ایرانی و غیرایرانی از حق تحصیل، در بند «ت» وزارت کشور را مکلف می‌کند: «از طریق سازمان ثبت احوال کشور با همکاری سایر نهادهای مربوط و با در نظر گرفتن اقامتگاه اشخاص و تغییرات آن، هر سال حداقل سه‌ماه پیش از آغاز سال تحصیلی جدید اسامی و نشانی اطفال و نوجوانان ایرانی و غیرایرانی را که به سن قانونی تحصیل رسیده‌اند، به تفکیک مناطق به آموزش‌وپرورش اعلام كند».
منبع: دیاران
