پیشنویس طرح ساماندهی اتباع خارجی
مقدمه توجیهی :
جمهوری اسلامی ایران یكی از كشورهای شاخص در عرصه های مهاجر پذیری در سطح جهان است. با وجود این، بررسی قوانین و سیاستهای كشور در چهل سال اخیر حاكی از عدم كارایی و انباشت مشكلات در این
حوزه است. بنابراین بهبود فرآیندهای مدیریت اتباع خارجی در ایران نیازمند تغییرات اساسی است. با عنایت به جایگاه و اهمیت قانون، مهمترین پیش نیاز این تغییرات، تصویب قانونی شفاف، جامع و متناسب با تحولات
امروزی است تا علاوه بر تقویت بازدارندگی، زمین ه بهرهگیری از فرصتها و كاهش تهدیدها را فراهم آورد.
با تأكید بر جامعیت، روزآمدسازی، افزایش شفافیت و » ساماندهی اتباع خارجی « ازاینر و پیشنویس طرح بازدارندگی و همچنین انسجام مدیریتی و كاهش تداخل و موازی كاری با هدف رفع مشکلات نهادهای ذیربط
و ذینفعان و بهرهگیری از فرصتهای موجود در این عرصه با توجه به نیازهای کشور و در راستای منافع و امنیت ملی، تقدیم میشود:
بخش اول: هدف و تعاریف
ماده 1 – هدف
هدف از این قانون، ساماندهی وضعیت و رفع مشكلات اتباع خارجی با تأسیس سازمان ملی مهاجرت ذیل شورای عالی مهاجرت و تجمیع و روزآمدسازی قوانین در حوزه اتباع خارجی است.
ماده 2 – تعاریف
در این قانون، تعریف اصطلاحات و واژه های به كار رفته به شرح ذیل است:
1 . اتباع خارجی: افرادی هستند كه تابعیت جمهوری اسلامی ایران را ندارند و تابعیت خارجی آنها مورد قبول جمهوری اسلامی ایران است و تحت عناوین پناهنده، آواره، مهاجر و دارنده گذرنامه متقاضی ورود به كشور جمهوری اسلامی ایران هستند.
2 . گذرنامه: گذرنامه سندی است که از طرف مأموران صلاحیتدار هر دولت برای مسافرت اتباع خود به خارج و یا اقامت در خارج و یا مسافرت از خارج به آن داده میشود.
3 . روادید 1 : اجازه مخصوص و محدود كه اتباع خارجی برای ورود به ایران از مأموران ایرانی خارج از كشور یا مستقر در مرزها دریافت میكنند. این اجازه بر روی گذرنامه یا اوراق و شهادتنامه های هویت صادر میگردد.
4 . مهاجر: تبعه خارج ی دارنده روادی د که درخواست اقامتش د ر کشور ایران، در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط، مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است .
5 . دارنده روادید: تبعه خارجی که در چهارچوب قوانین و مقررات داخلی و بین المللی و با دریافت روادیدمعتبر و از مبادی مجاز وارد یا درخواست ورود به كشور ایران را دارد.
6 . پناهجو: تبعه خارجی که به علل سیاسی، مذهبی، نژادی یا عضویت در گروه های خاص اجتماعی، از ترس جان و شکنجه خود و افراد خانوا د هاش که تحت تکفل او هستند، از جمهوری اسلامی ایران درخواست پناهندگی دارد و هنوز درخواستش مورد رسیدگی قرار نگرفته است.
7 . پناهنده : پناهجویی که درخواستش مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است .
8 . آواره : تبعه خارجی ک ه ب ه دلیل وقوع جن گ داخلی یا بین المللی ، بدون تشریفات قانونی، کشور متبوع خود را ترک کرده یا وادار به ترک آن شده و به قلمر و جمهوری اسلامی ایران وارد شده، ولی نمیتواند برابر کنوانسیون ( ۱۹۵۱ ) و پروتکل ( ۱۹۶۷ ) ژن و و ملحقات آن، بیم موجه از اذیت و آزار را به اثبات برساند .
9 . مهاجر غیرقانونی: تبعه خارجی ک ه به صورت غیرقانونی یا بدون داشتن روادید معتبر وارد کشور ایران شده، یا با وجو د ورود قانونی یا پناهجویی، کشور ایران را در مهلت مقرر ترک نکرده است .
10 . اردوگاه مراقبتی: محلی برای نگهداری موقت تا زمان رسیدگی به درخواست پناهجویان، آوارگان و مهاجران غیرقانونی تا زمان ترک کشور ایران .
11 . فرد بی تابعیت: شخصی که دارای تابعیت هیچ کشوری نبوده، سلب یا رد تابعیت شده است.
12 . مهمانشهر: مجتمع مسکونی برای اسکان پناهندگان که ب ا همکاری و هماهنگی دستگا ه های اجرایی ذیربط و تحت نظارت و مدیریت سازمان فعالیت می کنند .
13 . کودک بدون سرپرست: کودکی که کمتر از شانزده سال سن دارد و بدون بزرگسال وارد ایران میشود.
14 . قاچاق انسان: خارج یا وارد کردن و یا عبور دادن و جابجا كردن ترانزیت فرد یا افراد از مرزهای کشور، همراه با رضایت آنها یا بدون آن، از طریق به کار بردن اجبار، تهدید، اکراه، فریب یا سوءاستفاده از قدرت یا موقعیت خود یا وضعیت فرد یا افراد یادشده با قصد فراهم ساختن موجبات فحشاء یا سایر اشکال بهرهکشی جنسی یا ارائه اجباری خدمات، کار، ازدواج و آزمایش پزشکی و یا بردگی.
15 . اقامت: اجازه مخصوص و محدودی كه مأموران صلاحیتدار دولتی بر اساس قوانین و مقررات به اتباع خارجی اعطا میكند.
16 . کارت اقامت: سند هویتی به صورت موقت یا دائم برای اتباع خارجی مقیم جمهوری اسلامی ایران میباشد .
17 . شماره شناسایی اتباع خارجی: شمارهای منحصر بفرد است که توسط سازمان ملی مهاجرت برای اتباع خارجی صادر شده است كه تمامی درخواس تها و خدمات برای اتباع خارجی منوط به دریافت این شماره است.
18 . شورای عالی مهاجرت در این پیشنویس به اختصار شورای عالی نامیده میشود.
19 . سازمان ملی مهاجرت در این پیشنویس به اختصار سازمان نامیده میشود.
20 . منظور از سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی در این پیشنویس، وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران میباشند.
بخش دوم:شورای عالی مهاجرت
ماد ه 3- تشكیل شورای عالی مهاجرت
به منظور ساماندهی، برنامهریزی، راهبری و سیاستگذاری در حوزه اتباع خارجی و همچنین مهاجرت به كشور، شورای عالی مهاجرت با اعضای اصلی و ناظر به شرح زیر تشكیل میش ود.
الف- اعضای اصلی
1 . رئیس محترم جمهور یا نماینده تام الاختیار وی (رئیس شورا)
2 . وزیر کشور یا نماینده تام الاختیار وی به عنوان عضو اصلی
3 . رئیس ستاد کل نیروهای مسلح یا نماینده تام الاختیار وی به عنوان عض و اصلی
4 . وزیر امور خارجه یا نماینده تام الاختیار وی
5 . وزیر اطلاعات یا نماینده تام الاختیار وی
6 . فرمانده کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران یا نماینده تام الاختیار وی
7 . وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی یا نماینده تام الاختیار وی
8 . وزیر آموزش وپرورش یا نماینده تام الاختیار وی
9 . فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یا نماینده تام الاختیار وی
10 . معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری یا نماینده تام الاختیار وی به عنوان عضو اصلی
11 . دادستان کل کشور یا نماینده تام الاختیار وی به عنوان عضو اصل ی
12 . معاون ارتباطات بینالملل دفتر مقام معظم رهبری یا نماینده تام الاختیار وی
13 . رئیس سازمان ثبت احوال كشور یا نماینده تام الاختیار وی
14 . رییس سازمان برنام هوبودجه کشور یا نماینده تام الاختیار وی
15 . رئیس سازمان ملی مهاجرت(دبیر شورا)
ب- اعضای ناظر
1 . رئیس كمیسیون امور داخلی كشور و شوراها
2 . رئیس كمیسیون اجتماعی
3 . بالاترین مقام دستگاه اجرایی حسب مورد
تبصره 1 : اعضای اصلی دارای حق رأی بوده و اعضای ناظر بدون حق رأی در جلسات مشاركت مینمایند. اعضای ناظر به صورت رسمی از سوی دبیر و با هماهنگی رئیس شورای عالی مهاجرت به جلسات دعوت می شوند.
تبصره 2 : جلسات شورا با حضور دوسوم اعضای اصلی رسمیت مییاب د و مصوبات آن با آرای اكثریت مطلق اعضای اصلی حاضر در جلسه رسمیت مییابد .
تبصره 3 : مصوبات شورا با ابلاغ رئیس جمهور برای تمامی دستگاه های اجرایی، بخش خصوصی، تعاونی و نهادهای عمومی غیردولتی لازمالاجرا است.
تبصره 4 : دبیرخانه شورا که مسئولیت هماهنگی تشکیل جلسات و اجرا و پیگیری مصوبات شورا را بر عهده دارد، در سازمان ملی مهاجرت مستقر است .
ماده 4 – وظایف شورای عالی مهاجرت
1 – راهبری، سیاستگذاری و برنامهریزی منسجم و بلندمدت در موضوع اتباع خارجی
2 – هماهنگی و نظارت بر امور تمامی دستگاه های مرتبط با وظایف محوله در این قانون
3 – بررسی و تصویب درخواستها و پیشنها دها کلیه سازمانهای ذیربط که به نحوی از انحاء با امور اتباع خارجی مرتبط باشند. در خصوص نیروهای نظامی هر گونه هماهنگی و همکاری بین شورا و ستاد کل نیروهای مسلح بر اساس آییننامهای خواهد بود که با همكاری د و مرجع یاد شده تدوین و به تصویب فرماندهی معظم کل قوا میرسد.
4 – بررسی و اصلاح و بهروزرسانی قوانین موجود در حوزه مهاجرت و اتباع خارجی و ارائه لوایح پس از تصویب هیئتوزیران به مجلس شورای اسلامی
5 – تصمی مگیری در خصوص تعیین محدودیتهای ویژه برای ورود، خروج، عبور یا اقامت کلیه اتباع خارجی یا اتباع خارجی ی ک کشور خاص در شرایط فوقالعاده و بحرانی از تمامی ورودیها یا ورودیهای خاص.
بخش سوم: سازمان ملی مهاجرت
ماده 5 – سازمان ملی مهاجرت
1 . سازمان ملی مهاجرت دارای شخصیت حقوقی مستقل و به عنوان موسسه دولتی ذیل نهاد ریاست جمهوری و برای اجرای مصوبات شورای عالی مهاجرت به منظور هماهنگی و ایجاد مدیریت یكپارچه و واحد در سطح ملی برای راهبری، نظا رت و ساماندهی امور اتباع خارجی تشكیل میشود.
2 . كلیه وظایف اجرایی مربوط به اتباع خارجی كه بر اساس قوانین موضوعه در حیطه وظایف سایر دستگاه ها و سازمانها قرار دارد از تاریخ تصویب این قانون با هماهنگی و مدیریت شورای عالی مهاجرت به سازمان ملی مهاجرت واگذار میشود.
تبصره 1: در راستای ماده 28 قانون برنامه ششم توسعه، دستگاه های مرتبط با امور اتباع خارجی مقیم ایران و مهاجرت به کشور به استثنای بخ شهای مربوطه دستگاه های دفاعی، امنیتی و اطلاعاتی در سازمان ملی مهاجرت ادغام میشوند.
تبصره 2 : كلیه وزارتخانه ها، سازمانها و نهادهای عمومی موظفاند در چارچوب قوانین و مقررات موضوعه و بر اساس مصوبات شورای عالی مهاجرت با سازمان ملی مهاجرت همكاری نمایند.
تبصره 3 : مسئولیت اتباع خارجی در استانها بر عهده سازمان ملی مهاجرت بوده و دفاتر اداره كل اتباع خارجی در استانداریها با هماهنگی این سازمان فعالیت خواهند كرد.
تبصره 4 : کنسولگریهای جمهوری اسلامی ایران در سایر كشورها با هماهنگی سازمان ملی مهاجرت و در راستای مصوبات شورای عالی مهاجرت خدماتی چون ثبت وقایع چهارگانه را ارائه مینمایند.
تبصره 5: سازمان میتواند در راستای شرح وظائف و مأموریتهای محوله با رعایت قوانین و مقررات مربوطه نسبت به برگزاری نشستهای دو یا چندجانبه با مقامات ذیربط سایر کشورها، سازمانهای بین المللی NGO ها و INGO ها و سمنهای داخلی اقدام و قراردادهای لازم را منعقد نماید. در امور مذاکره و انعقاد قرارداد با کشورها و سازمانهای بین المللی با وزارتخانه های امور خارجه و اطلاعات هماهنگی لازم انجام شده و در صورت لزوم نقطه نظرات دستگاه های مذکور اخذ خواهد شد.
ماد ه 6- وظایف سازمان ملی مهاجرت
به منظور اجرا، پیگیری و نظارت مصوبات شورای عالی مهاجرت، سازمان ملی مهاجرت در چهارچوب قوانین و مقررات و وظایف ذاتی دستگا ه های اجرایی با وظای ف و مأموریتهای زیر تشکیل میشود :
1 . برنامه ریزی برای اجرای سیاستها و مصوبات مربوط به اقامت، اشتغال، استملاك و اسكان كلیه اتباع خارجی
2 . برنامه ریزی برای اجرای سیاستها و مصوبات مربوط به ساماندهی حضور غیرقانونی اتباع در داخل كشور
3 . برنامه ریزی برای اجرای سیاستها و مصوبات مربوط به مدیریت و نظارت بر بازار اشتغال اتباع خارجی با هماهنگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در راستای صیانت از حقوق اتباع ایرانی جویای كار
4 . برنامه ریزی و نظارت بر احداث، نگهداری اردوگاه های مراقبتی، مهمانشهرها، ساختمانهای اداری، مراكز ارائه خدمات و سایر امكانات
5 . برنامه ریزی برای اجرای سیاستها و مصوبات مربوط به تحصیل و ترك تابعیت با هماهنگی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران
6 . برنامه ریزی برای اجرای سیاستها و مصوبات مربوط به وقایع چهارگانه (تولد، ازدواج، طلاق و فوت) اتباع خارجی
7 . صدور كلیه مدارك اقامت، اشتغال و تابعیت و خروج از كشور با هماهنگی نهادهای مرتبط.
8 . شناسایی، آمارگیری و كسب اطلاعات مستند از وضعیت اتباع خارجی حاضر در كشور از حیث تعداد، سن، جنس، تحصیلات، پراكندگی، نوع اقامت، وضعیت اشتغال و تمامی موارد مرتبط و مؤثر در ساماندهی آنها از طریق ایجاد سامانه جامع و بهروزرسانی مستمر اطلاعات.
9 . سازمان ملی مهاجرت ظرف مدت شش ماه پس از تصویب این قانون موظف است با همكاری وزارتخان ه های اطلاعات و خارجه، سازمان ثبت احوال، و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران نسبت به ایجاد پایگاه اطلاعات اتباع خارجی اقدام نماید.
10 . میزان و نحوه دسترسی نهادهای داخلی و خارجی متولی و خدمت رسان در حوزه اتباع به پایگاه اطلاعات اتباع خارجی، منوط به ارائه درخواست با هماهنگی سازمان ملی و كسب مجوز شورای عالی است.
11 . سیاست گذاری و برنامهریزی در راستای بهرهمندی کشور از خدمات و مهارتهای تخصصی و استفاده از ظرفیتهای (علمی، اقتصادی، فرهنگی و…) اتباع خارجی.
12 . مدیریت فرایند پذیرش، زیست سنجی ثبت آثار بیومتریک و نگهداری کوتاه مدت و بلندمدت اتباع های مراقبتی و ترخیص یا اعزام آنها جهت طرد از کشور خارجی غیرمجاز در اردوگاه
13 . اجرای سیاست ها، برنامه ها و مصوبات شورای عالی مهاجرت در خصوص هماهنگی سازمانها و نهادهای ملی و بین المللی و همچنین سازمانهای مردم نهاد داخلی و خارجی در حوزه اتباع خارجی.
14 . جذب، ترخیص، نگهداری و توزیع کمکهای اهدایی برای اتباع خارجی از سوی سازمانهای بین المللی، سازمانهای خیریه غیردولتی و کشورهای خارجی.
15 . سازمان میتواند نسبت به ترخیص، اقلام و کالاهای اهدایی از سوی سازمانهای بین المللی و کشورهای خارجی با اخذ مجوزهای لازم از دستگا ه های مربوطه رأسا اقدام نماید .
16 . برنامهریزی و ایجاد هماهنگی برای مدیریت اطلاعرسانی در حوزه اتباع خارجی در رسانه ها، مطبوعات و فضای مجازی
17 . رصد اخبار، گزارشها و تحولات مربوط به اتباع خارجی و ارائه تحلی لهای لازم به مراجع ذیربط
18 . انجام مطالعات و پژوهشهای میدانی و كاربردی در حوزه اتباع خارجی با همكاری مراكز علمی مرتبط و نهادهای غیردولتی و تدوین بسته های سیاستی برای ارائه و تصویب به شورای عالی مهاجرت.
19 . برنامه ریزی و تهیه بودجه سالیانه مطابق شرح وظایف و مأموریتهای محوله، جذب، تخصیص و توزیع اعتبارات دولتی اعم از جاری و تمل ک داراییهای سرمایهای و ارائه آن به شورای عالی مهاجرت برای تصویب
20 . تدوین آئین نامه های اجرایی مورد نیاز این قانون و ارائه به شورای عالی مهاجرت برای تصویب بخش چهارم: ورود و خروج و عبور از ایران
ماده 7 : ورود و عبور اتباع خارجی
1 – اتباع خارجی که درخواست ورود و عبور از جمهوری اسلامی ایران را دارند، باید با حضور در کنسولگریهای جمهوری اسلامی ایران در کشور مبدأ و ارائه گذرنامه یا مدارك هویتی معتبر از طرف دولت متبوعه، اقدام به دریافت روادید نمایند.
2 – هر یك از اتباع خارجی پس از دریافت روادید، باید از محلهای رسمی مشخص شده در روادید و با اجازه مأمورین فرماندهی كل انتظامی، اقدام به ورود یا خروج کنند.
3 – مدت مقرر شده در روادید نم یتواند بیش از 90 روز و بیش از دو بار در سال باشد.
4 – در صورتی که اتباع خارجی درخ واست تمدید بیش از 90 روز روادید را داشته باشند باید درخواست خود را به سازمان ارائه نمایند. ادامه مدت مذکور منوط به موافقت سازمان است.
5 – كلیه مراحل ورود و خروج اتباع خارجی اعم از مرزهای زمینی، دریایی و هوایی با نظارت و کنترل فرماندهی كل انتظامی انجام خواهد شد .
6 – هر یك از اتباع خارجی برای ورود و عبور از ایران باید اثر انگشت را ثبت و چهره نگاری شوند. در صورت لزوم مشخصات بیومتریك دیگری نیز بر اساس اعلام نیاز سازمان به موارد فوق اضافه میگردد.
7 – صاحبان و متصرفان اماكن شخصی و مسئولین اماكن عمومی و خصوصی موظفاند ظرف مدت 24 ساعت، توقف هر تبعه خارجی را به نیروی انتظامی اعلام كنند.
ماده 8: محدودیت تردد و اسكان
1 – خط سیر و مدت زمان توقف در بین راه در روادید ذكر شده و هر گونه تغییری در آن نیازمند كسب مجوز از سازمان است.
2 – محدوده تردد اتباع خارجی که به طور مجاز وارد کشور میشوند و مرزهای مجاز برای ورود و خروج آنان توسط سازمان ملی تعیین و به مبادی ذیربط اعلام میشود. تخلف از این محدوده مشمول
تردد غیرمجاز موضوع مواد 19 و 20 این قانون میباشد.
3 – تردد و اسكان اتباع خارجی بر اساس محدوده مقرر در روادید میباشد.
4 – تمامی اتباع خارجی بالاتر از 15 سال سن، باید مدارك شناسایی خود را همیشه به همراه داشته باشند و در صورت درخواست فرماندهی كل انتظامی، تبعه خارجی موظف به ارائه مدارك شناسایی است. چنانچه تبعه خارجی مدارك معتبر نداشته باشد و یا از زمان اعتبار آن گذشته باشد بلافاصله توسط نیروی انتظامی به اردوگاه های اسكان برای انجام فرآیند اخراج، فرستاده میشود
5 – اتباع خارجی كه بدون داشتن مدارك هویتی و روادید وارد خاك ایران شده و یا علیرغم داشتن مدارك، از مسیرهای غیرمجاز به كشور وارد شوند پس از اعمال مجازات مقرر قانونی، در اولین فرصت نسبت به اخراج آنها اقدام میشود.
6 – در صدور روادید، تعداد دفعات عبور از مرزهای جمهوری اسلامی ایران نیز قید خواهد شد و اتباع خارجی موظف به رعایت بند مذكور هستند. اتباع خارجی موظف میباشند در زمان مقرر در روادید، ایران را ترك نمایند، مگر اینكه تقاضای تمدید روادید آنها مورد موافقت قرار گیرد.
تبصره 1: مقامات دیپلماتیك، مدعوین سیاسی، فرهنگی و اقتصادی كه از سوی مقامات رسمی با هماهنگی وزارت امور خارجه و اتباع كشوری كه با جمهوری اسلامی ایران در این خصوص تفاهم نامه داشته و یا در زمانی كه مشمول رفتار متقابل گردند از ماده 8 این قانون معاف میشوند. شرایط ورود، مدت حضور و خروج اتباع خارجی دارای روادید دیپلماتی ک توسط وزارت امور خارجه تعیین و به فرماندهی كل انتظامی اعلام میشود.
ماده 9 : ممنوعیت صدور روادید و ورود
در صورتی كه تبعه خارجی دارای شرایط زیر باشد برای وی روادید صادر نخواهد شد و از ورود آن به جمهوری اسلامی ایران ممانعت و در صورت حضور در ایران، پس از طی مراحل قانونی و اعمال مجازات مقرر قانونی، اخراج خواهد شد.
1 . صحت اسناد ارائه شده مورد تردید قرار گیرد.
2 . از مدارک جعلی برای دریافت گذرنامه یا روادید استفاده شده است.
3 . از اوراق و اسناد مسافرتی شخص دیگری استفاده نماید.
4 . حضور تبعه خارجی در ایران موجب مخاطراتی برای نظم عمومی، امنیت ملی یا بهداشت عمومی و یا
به طرق دیگر منافی مصالح كشور باشد.
5 . اتباع خارجی که تحت پیگرد پلیس بی نالملل یا محاکم قضایی بین المللی قرار دارند.
6 . تبعه خارجی كه به دلایل سیاسی و امنیتی و حكم قضایی از ج مهوری اسلامی ایران اخراج شده باشد.
7 . تبعه خارجی كه مدت گذرنامه یا اوراق هویتی وی به پایان رسیده یا فاقد مدارك هویتی معتبر باشد.
8 . در وضعیتی كه تبعه خارجی نتواند اثبات كند قادر به تأمین معاش خود در ایران است، به استثنای پناهندگان و آوارگان.
9 . تبعه خارجی كه قصد ورود غیرقانونی سلاح گرم و سرد و همچنین قاچاق مواد مخدر و كالا را داشته باشد.
10 . هر تبعه خارجی كه علیه جمهوری اسلامی ایران و اتباع ایرانی مقیم داخل یا خارج از كشور اقدامی جنایتكارانه اعم از اقتصادی، سیاسی و امنیتی انجام داده باشد .
تبصره 1: شورای عالی مهاجرت میتواند در مواقع خاص تصمیماتی در رابطه با ممنوعیت ورود اتباع خارجی کشور خاص یا تمامی اتباع خارجی برای حفظ نظم و امنیت و سلامت عمومی اتخاذ نماید. تصمیم در خصوص ممانعت از ورود یا صدور روادید باید به صورت عمومی منتشر شود.
ماده 10 : معافیت از روادید
اتباع خارجی زیر برای ورود و خروج از جمهوری اسلامی ا یران، نیازمند دریافت روادید نمیباشند:
1 – اتباع خارجی که دارای کارت اقامت دائم و یا کارت اقامت موقت میباشند به شرطی که سه ماه از مدت اعتبار کارت اقامت دائم و 10 روز از مدت اعتبار کارت اقامت موقت باقی مانده باشد .
2 – تبعه كشوری كه با جمهوری اسلامی ایران موافقتنامه معافیت از روادید منعقد كرده باشد.
3 – مقامات دیپلماتیك و سفرای خارجی و كاركنان سازمانهای بین المللی و خانواد ه های آنها بر اساس موافقتنامه های دوجانبه
4 – شخصیتهای سیاسی ، اقتصادی، فرهنگی و ورزشی كه به صورت رسمی توسط دولت جمهوری اسلامی ایران دعوت شدهاند.
تبصره 1 : اتباع خارجی مشمول بند یك این ماده، میتوانند با ارائه دلایل قابلپذیرش در خصوص پایان مدت مجوز، از فرماندهی كل انتظامی درخواست ورود محدو د ، بدون دریافت روادید برای پیگیری تمدید مجوز
داشته باشند. اتباع خارجی در صورت موافقت فرماندهی كل انتظامی، موظفاند حداكثر سه روز به سازمان ملی مهاجرت برای ت مدید یا ارتقای مجوز اقامت خود اقدام نمایند.
تبصره 2: منظور از خانواد ه اشخاص مذكور در این ماده شامل همسر، فرزندان و افراد تحت تكفل آنها كه با هم زندگی میكنند، میباشد.
تبصره 3: روادید اتباع خارجی بند 3 و 4 در این ماده توسط وزارت امور خارجه صادر میشود.
ماده 11 : لغو روادید
روادید اتباع خارجی با توجه به شرایط زیر ابطال و لغو خواهد شد.
1 – در صورتی كه صحت اسناد ارائه شده حتی پس از صدور روادید، مورد تردید قرار گیرد.
2 – زمانی که مشخص شود تبعه خارجی قصد سوءاستفاده و کلاهبرداری از روادید را دارد.
3 – هر گونه تغییر و مخدوش شدن )عمدی( هر بخشی از روادید از جمله هولوگرام
4 – عضویت در گروه های سلفی، افراطی و مشکوک به تهدید برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران
به تشخیص وزارت اط لاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران.
5 – در صورتی که تبعه خارجی در کشور به مجازات درجه پنج به بالا محكوم شود.
6 – چنانچه فعالیت و رفتار تبعه خارجی در داخل كشور با نوع روادید مطابقت نداشته باشد.
تبصره: هر تبعه خارجی که مرتکب موارد مذکور شود علاوه بر ابطال روادید و اعمال مجازات مقرر قانونی، از ایران اخراج خواهد شد.
ماده 12 : ورود موقت (اضطراری)
در شرایط اضطراری هوایی، دریایی یا زمینی برای وسائل نقلیه و یا سلامت مسافران، اتباع خارجی میتوانند درخواست ورود موقت با شرایط زیر را داشته باشند .
1 – خلبان، ناخدا و یا نمایندگان مسئول شرکتهای هواپیمایی، كشتیرانی و وسائل نقلیه زمینی مربوطه موظف هستند فهرست و مشخصات كامل افرادی كه قصد پیاده شدن را دارند تهیه و به فرماندهی كل انتظامی ارائه نمایند.
2 – مجوز ورود و توقف تا زمانی كه زمینه ادامه سفر مهیا گردد معتبر خواهد بود. این زمان حداكثر به مدت 15 روز و در م وارد اضطراری و به تشخیص فرمانده ی كل انتظامی برای مدت سی روز دیگر قابل تمدید است.
3 – تبعه خارجی برای ورود اضطراری باید مشمول بندهای ماده 8 این قانون نباشد.
4 – محدوده حركت در این شرایط توسط فرماندهی كل انتظامی تعیین میگردد.
5 – تمامی هزینه های ورود موقت اعم از هزینه های تغذیه، پوشاك، پزشكی، تشییع جنازه بر عهده مسئولین وسائل نقلیه اعم از هواپیما، كشتی و اتومبیل یا نمایندگان آنها است.
ماده 13 : خروج
هر فردی اعم از شهروند ایرانی و اتباع خارجی برای خروج از كشور، باید گذرنامه، روادید یا سند سفر معتبر داشته و از مبادی رسمی اقدام به خروج نماید.
1 – اجازه خروج از ایران پس از بررسی مدارك، توسط فرماندهی كل انتظامی صادر میشود.
2 – اتباع خارجی كه مدت توقف آنها در ایران كمتر از نود روز باشد به روادید خروج نیازی ندارند ولی موظف اند با تکمیل اعلامیه خروج فرماندهی كل انتظامی، خروج خود را اعلام كند.
3 – در صورتی كه تبعه خارجی، خروج خود را به فرماندهی كل انتظامی اعلام نكند از ورود مجدد وی به ایران جلوگیری خواهد شد.
ماده 14 : اخراج
اتباع خارجی دارنده شرایط زیر پس از تحمل مجازات مقرر قانونی، توسط فرماندهی كل انتظامی به كشور متبوع یا كشوری كه از آن طریق وارد خاك جمهوری اسلامی ایران شده است، اخراج میشوند :
1 – تبعه خارجی كه هر یك از موارد قید شده در روادید اعم از مسیر حركت، توقف و مدت اقامت و موضوع اقامت در ایران را بدون اجازه فرماندهی كل انتظامی تغییر داده یا مراعات نكند.
2 – هر تبعه خارجی كه فاقد روادید یا کارت اقامت معتبر است.
3 – هر تبعه خارجی كه فعالیتهای سیاسی ضد نظام انجام دهد .
4 – هر تبعه خارجی كه توسط سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی تهدیدی برای امنیت كشور ارزیابی شود.
5 – در صورتی كه مدت مجوز اقامت دائم و موقت به پایان رسیده باشد و تبعه خارجی اقدامی برای تمدید آن نكرده باشد.
6 – درخواست تمدید روادید یا اقامت آن رد شده باشد.
7 – تغییرات ایجاد شده در محل اشتغال ، محل سكونت و سایر اطلاعات فردی و خانوادگی اعم از تولد، فوت، ازدواج و… را ظرف مدت معین در این قانون، به سازمان ملی مهاجرت اعلام نكند.
تبصره 1: آئین نامه نحوه ابلاغ و مهلت خروج و روشهای اخراج از كشور توسط سازمان ملی با همكاری فرماندهی كل انتظامی تدوین و به تصویب به شورای عالی مهاجرت میرسد.
تبصره 2 : تبعه خارجی كه به دلایلی غیرامنیتی و جرایم غیر كیفری محكوم به اخراج شده باشد، میتواند درخواست تجدیدنظر و تعویق اجرای حكم را به سازمان ملی ارائه كند. سازمان ملی موظف است ظرف 20 روز، نسبت به تكمیل پرونده و رد حكم اخراج یا تأیید آن اقدام نماید. در مدت رسیدگی توسط سازمان، امكان آزادی موقت با رأی دادگاه و تأمین قرار لازم وجود دارد.
تبصره 4 : اتباع خارجی باید هزینه های اخراج را تأمین نمایند، در صورتی كه قادر به تأمین هزینه ها نباشند، ممنوعیت ورود به ایران تا زمانی كه هزینه ها را پرداخت نكند اعمال خواهد شد.
تبصره 5 : هزینه اخراج اتباع خارجی كه به صورت غیرمجاز توسط كارفرمایان ایرانی بكار گرفته شده اند بر عهده كارفرمای ایرانی است.
ماده 15 : بازداشت موقت
1 – اتباع خارجی كه خلاف مقررات عمومی و مواد این قانون عمل نمایند توسط فرماندهی كل انتظامی، بازداشت موقت و پس از صدور حكم، اخراج یا مشمول مجازات مقرر قانونی میشوند.
2 – اتباع خارجی به مدت حداكثر 20 روز بازداشت موقت شده و در طی این مدت، باید وضعیت پرونده آنها توسط دادگاه، نهایی شود.
3 – مکانهای بازداشت موقت در اردوگاه های اسكان موقت است. در مواردی كه تبعه خارجی دارای جرم امنیتی و سیاسی باشد با تشخیص نهادهای امنیتی و اطلاعاتی و با همكاری فرماندهی كل انتظامی در
مکانهای مشخص بازداشت میشوند.
4 – علل و مدت بازداشت به نماینده قانونی تبعه خارجی همسر، فرزند، پدر یا هر فردی را كه تبعه خارجی معرفی نماید و كشور متبوع وی، ظرف سه روز اطلاع رسانی خواهد شد.
5 – كلیه هزینه های بازداشت موقت در صورت اثبات اتهامات، بر ع هده تبعه خارجی خواهد بود.
6 – تبعه خارجی و نماینده قانونی اش میتواند حداكثر تا سه روز پس از اطلاع، نسبت به حكم قرار بازداشت موقت اعتراض كند.
ماده 16 : بازگشت داوطلبانه
سازمان با همكاری سازمانهای بین المللی، نهادها و مؤسسات عمومی و خصوصی و سازمانهای مردم نهاد و كشور مبدأ، راهكارهایی را برای تسهیل و تشویق بازگشت داوطلبانه و خودانگیخته اتباع خارجی، تدوین و
برای تصویب به شورای عالی ارائه نماید.
ماده 17 : معافیت از اخراج
اتباع خارجی زیر در صورت نداشتن مشكل امنیتی، اخراج نخواهند شد .
1 – زنان باردار، كودكان بی سرپرست زیر 15 سال سن، افراد سالخورده و اتباعی كه به دلایل جسمی توانایی انجام مسافرت را نداشته و یا بیم خطر جانی برای آنها میرود.
2 – اتباع خارجی كه ظن قوی مبنی بر اعدام یا شكنجه در صورت بازگشت آنها وجود دارد.
3 – افراد مجروح و دارای بیماری حاد، تا زمان طی شدن فرآیند درمان
ماده 18 : ممنوعیت اخراج
اخراج هر تبعه خارجی كه شرایط زیر را داشته باشد تا زمان رفع آنها و حكم قضایی، تعلیق خواهد شد.
1 – در انتظار نتیجه دادگاه باشد.
2 – دوران محكومیت اعم زندان و پرداخت جزای نقدی و جبران خسارت به پایان نرسیده باشد .
3 – بدهی مالیاتی و دولتی داشته باشد .
4 – حضور برای تكمیل تحقیقا ت، بنا بر نظر محاكم قضایی و نهادهای امنیتی لازم باشد.
تبصره 1: بلافاصله پس از طی دوران محكومیت، جبران خسارت و پایان تحقیقات ، فرماندهی كل انتظامی موظف است نسبت به اخراج تبعه خارجی اقدام نمای د، مگر در مواردی كه حكم ممنوعیت اخراج توسط دادگاه های جمهوری اسلامی تمدید گردد.
بخش پنجم: اقامت
ماده 19 : اقامت
1 . اقامت اتباع خارجه در ایران به دو صورت اقامت موقت و اقامت دائم است.
2 . اجازه اقامت دائم و موقت توسط سازمان ملی مهاجرت تحت شرایط و اولویتهای اشاره شده در مواد 22،23،24،25،26،27،28 صادر میشود.
13
ماده 20 : اقامت دائم
1 . اقامت دائم، شامل اتباع خارجی میشود كه حداقل شش ماه از سال را در ایران، حضور داشته و اقامتگاه قانونی رسمی داشته باشند.
2 . متقاضی باید شخص ا برای دریافت مجوز اقامت در مراكز تعیین شده حضور یابد.
3 . در صورت فوت یا جدایی حامی خانواده، اتباع خارجی ظرف 30 روز باید نسبت به معرفی حامی از میان مادر یا فرزند بزرگتر كه به سن قانونی ( 18 سال) رسیده اقدام نموده و مراحل تعویض كارت اقامت را به انجام برسانند.
4 . فرزندان اتباع خارجی كه به سن قانونی ( 18 سال) میرسند، میتوانند به شرط داشتن شرایط و حضور حداقل سه ساله در ایران، درخواست مجوز اقامت فردی نمایند.
5 . سازمان موظف است در هر مرحله از صدور، تمدید یا ارتقای مدت اقامت، استعلام از نهادهای امنیتی ، اطلاعاتی، قضایی و مالی را مبنی بر بلامانع بودن صدور یا تمدید اقامت را دریافت نماید.
6 . نهادهای اطلاعاتی و امنیتی مذكور موظفاند، ظرف سه ماه نسبت به ارائه پاسخ به سازمان اقدام نمایند. در صورت عدم پاسخ در مدت تعیین شده، سازمان مجاز به صدور یا تمدید مجوز اقامت میباشد.
7 . اتباع خارجی كه از طریق كنسولگری اقدام به دریافت مجوز اقامت دائم مینمایند، باید درخواست گواهی سوءپیشینه كیفری از كشور یا محل اقامت خود را ارائه نمایند.
8 . سازمان موظف است، نسبت به دریافت اطلاعات هویتی بیومتریك از جمله اثر انگشت، چهره نگاری و آزمایش دی.ان.ای و اطلاعات اقامتی و اشتغال و هر گونه اطلاعاتی كه شورا مصوب میكند، برای ایجاد بانك داده های اتباع خارجی اقدام كند.
9 . تمامی هزینه های دریافت اط لاعات بیومتریك و اقامتی و همچنین هزینه های صدور و تمدید مجوز اقامت، بر عهده اتباع خارجی متقاضی خواهد بود.
10 . هریک از اتباع خارجی اعم از والدین و فرزندان، ملزم به دریافت شماره شناسایی منحصر بفرد اتباع خارجی خواهند بود.
11 . اتباع خارجی، موظف به رعایت محدودیت های تردد و اسكان و اشتغال مندرج در مجوز اقامت خواهند بود. هر گونه تغییر در محدودیتها منوط به تصویب سازمان است. در صورت تخلف، مجوز اقامت باطل و تبعه خارجی اخراج خواهد شد.
12 . اتباع خارجی موظفاند هرگونه تغییر در محل اقامت و اشتغال و سایر موضوعات، اعم از فوت، تولد، ازدواج و طلاق را ظرف مدت 10 روز به سازمان برای بروز رسانی اطلاعات ارائه نمایند. در صورت تخلف، مشمول مجازات درجه هشت و جریمه نقدی به مبلغ 20 میلیون ریال خواهند شد.
13 . سازمان موظف است، پس از تشكیل بانك داد ه های اتباع خارجی، با هماهنگی شورای عالی، نسبت به ارائه اطلاعات عمومی به نهادهای اطلاعاتی و امنیتی و نهادهای خدماتی از جمله سازمان ثبت احوال، سازمان ثبت اسناد و املاك، وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكی، وزارت آموزش وپرورش، وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت امور اقتصاد و دارایی و سایر نهادهای عمومی و خصوصی و تعاونی كه به اتباع خارجی خدمات ارائه میدهند، اقدام نماید.
14 . مجوز اقامت دائم در سه سطح، مجوز اقامت سه ساله ، مجوز اقامت هفت ساله و مجوز اقامت ویژه (ده ساله) توسط سازمان صادر خواهد شد.
15 . افراد دارای اقامت برای خروج از ایران و ورود مجدد، نیازمند هماهنگی با سازمان و فرماندهی كل انتظامی جمهوری اسلامی ایران خواهند بود.
16 . اتباع خارجی که مدت زمان عدم حضور متوالی آنها در جمهوری اسلامی ایران، بیش از پنج ماه در سال برای كارت اقامت سه ساله و ده ماه در سال برای كارت اقامت هفت ساله باشد، کارت اقامت دائم در هر سطحی باشد باطل و مراحل دریافت از ابتدا خواهد بود. مگر شورای عالی استثنائاتی برای برخی از اتباع قائل شود. مدت زمان عدم حضور متوالی برای اتباع خارجی دارنده كارت اقامت ویژه، یكسال است.
17 . تمامی هزینه های دریافت اقامت دائم، بر عهده متقاضی خواهد بود.
18 . سازمان میتواند برای تسریع در فرایند صدور كارت و جمعآوری اطلاعات، با هماهنگی شورای عالی از ظرفیت دفاتر کفالت، اشتغال و اقامت اتباع خارجی، دفاتر خدمات الكترونیك دولتی و شركت ملی پست ایران، بهره برداری كند.
تبصره 1: سفرا و کارکنان سفارتخانه ها و کنسولگری های خارجی و خانواده آنها از شمول بنده 16 این ماده معاف خواهند بود. شرایط حضور و مدت اقامت آنها، توسط وزارت امور خارجه تعیین و به سازمان ملی مهاجرت اعلام میگردد.
تبصره 2 : در هر زمانی اگر اتهامی از سوی دستگاه های امنیتی یا انتظامی به یکی از افراد متقاضی اقامت، وارد شود سازمان مکلف به تعلیق کلیه خدمات تا زمان بررسی اتهامات است. در صورت اثبات اتهامات، تبعه خارجی پس از طی دوران محكومیت و مجازات مقرر قانونی، بلافاصله از كشور اخراج خواهد شد.
تبصره 3: هر تبعه خارجی كه اتهام كیفری آن در دادگاه های جمهوری اسلامی به اثبات برسد، پس از طی مجازات مقرر قانونی و دوران محكومیت از كشور اخراج خواهد شد و حق اقامت در جمهوری اسلامی ایران را نخواهد داشت.
تبصره 4: هر تبعه خارجی كه از سوی مراجع قضایی جمهوری اسلامی ایران به اتهام جرم حقوقی محكوم گردد، مجوز اقامت وی ابطال و تمامی مراحل دریافت مجوز اقامت را از ابتدا باید آغاز نماید.
ماده 21 : اقامت سه ساله
1 – شرایط دریافت اقامت سه ساله عبارتند از:
• اثبات داشتن درآمد كافی برای تأمین هزین ه های زندگی خانواده
• نداشتن سابقه كیفری، تعقیب قضایی، پرونده باز قضایی ، سوءسابقه امنیتی و بدهی مالیاتی
• انجام مصاحبه حضوری
• سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال به میزانی كه توسط شورای عالی مقرر میگردد.
2 – اتباع خارجی دارای اقامت سه ساله، قادر به دریافت خدماتی از جمله تحصیل، درمان و بیمه، اخذ گواهینامه، اشتغال مجاز، رهن و اجاره املاك، طرح دعوا و حساب بانكی خواهند بود.
ماده 22 : اقامت هفت ساله
1 – شرایط دریافت اقامت هفت ساله عبارتند از:
• داشتن مجوز اقامت سه ساله
• حضور حداقل 30 ماه در ایران
• اثبات داشتن درآمد كافی برای تأمین هزینه های زندگی خانواده
• بیمه اجتماعی معتبر
• فقدان سابقه كیفری، تعقیب قضایی، پرونده باز قضایی، سوءسابقه امنیتی، بدهی مالیاتی
• اقامتگاه رسمی و معتبر
• اشتغال رسمی یا داشتن مجوز كار معتبر در مشاغل تعیین شده برای سرپرست خانواده اتباع خارجی
• انجام مصاحبه حضوری
2 – اتباع خارجی دارنده اقامت سه ساله، شش ماه پیش از پایان مدت اقامت میتوانند نسبت به درخواست تمدید مجوز اقامت سه ساله یا صدور مجوز اقامت هفت ساله اقدام نمایند.
3 – اتباع خارجی دارای مجوز اقامت هفت ساله علاوه بر خدمات دریافتی در اقامت سه ساله ،مشمول مالكیت و نقل و انتقال سند اموال منقول خواهند بود.
ماده 23 : اقامت ویژه (ده ساله)
1 – شرایط دریافت اقامت ویژه (ده ساله) عبارتند از:
• داشتن مجوز اقامت هفت ساله، به استثنای مواردی كه شورای عالی مهاجرت تعیین میكند.
• حضور حداقل 6 سال در ایران
• اثبات داشتن درآمد كافی برای تأمین هزینه های زندگی خانواده
• بیمه اجتماعی معتبر
• فقدان سابقه كیفری، تعقیب قضایی، پرونده باز قضایی ، سوءسابقه امنیتی، بدهی مالیاتی
• اقامتگاه رسمی و معتبر
• اشتغال رسمی یا داشتن مجوز كار معتبر در مشاغل تعیین شده برای سرپرست خانواده اتباع خارجی
• انجام مصاحبه حضوری
2 – دریافت اقامت ده ساله، منوط به داشتن مجوز اقامت هفت ساله و حضور حداقل شش سال در ایران
خواهد بود مگر اینكه شورای عالی مهاجرت در موارد خاص به برخی از اتباع خارجی اعطا نماید.
3 – دارندگان مجوز اقامت هفت ساله، می توانند یك سال قبل از انقضای مجوز نسبت به دریافت مجوز اقامت ویژه اقدام نمایند.
4 – اقامت ویژه(ده ساله) تمام امتیازات و حقوق اتباع ایرانی، را به استثناء حقوق سیاسی از جمله حق رأی و انتخاب شدن، مشاركت در فعالیتهای سیاسی، انتصاب در پستهای دولتی، فعالیت در نیروهای
نظامی و انتظامی و همچنین انجام خدمت سربازی و معافیت از حقوق گمركی برخوردار میباشند.
ماده 24 : اولویت دریافت کارت اقامت دائم
1 – اتباع خارجی كه خدمات شایانی در حوزه های اشتغال، امنیت، آموزش، فرهنگ، ورزش، سرمایه گذاری، تجارت و بازرگانی به جمهوری اسلامی ایران ارائه كرده باشند. آئین نامه اجرایی این بند توسط سازمان تدوین
و پس از تصویب شورای عالی، قابل اجرا خواهد بود.
2 – دارندگان مدارك اقامتی معتبر (كارت آمایش 15 ، كارت هویت 14 ، گذرنامه و روادید با پروانه اقامت، دفترچه اقامت صادره توسط فرماندهی كل انتظامی، دفترچه اقامت ویژه و دفترچه پناهندگی)
3 – همسران بانوان ایرانی که دارای سند ازدواج قانونی از مراجع رسمی میباشند .
4 – اتباع خارجی دارنده درخواست از سوی کارفرمای ایرانی
5 – والدین دانش آموزانی كه در مدارس جمهوری اسلامی ایران دارای سابقه 3 سال آموزشی میباشند.
6 – اتباع خارجی متولد ایران اثبات آن بر عهده تبعه خارجی و منوط به دریافت رأی رسمی از دادگاه های جمهوری اسلامی ایران میباشد
7 – همسر و فرزندان اتباع خارجی كه در ایران مجوز اقامت دائم دریافت كرده باشد. همسر و فرزندان تبعه خارجی باید اسناد و مدارك ثبت ازدواج در مراجع رسمی را برای دریافت مجوز ارائه نمایند.
8 – تنها ازدواج های قانونی كه در مراجع رسمی ثبت شده است شامل این قانون خواهند بود. علاوه بر داشتن مدارك و اسناد معتبر و قانونی، برای اثبات نسب، ملزم به ارائه آزمایش دی.ان.ای هستند.
9 – اتباع خارجی كه در ایران مقیم بوده و دارای یكی از اولویتها مذكور میباشند، موظف اند حداكثر تا سه ماه پس از تصویب این قانون به سازمان ملی مهاجرت مراجعه و مدارك مورد نیاز را تحویل داده و رسید اولویت بندی دریافت كنند. هر تبعه خارجی كه در مهلت مقرر اقدام نكند از تمامی خدمات مندرج در این قانون اعم از اداری، مالی، بهداشتی، بانكی، آموزشی، اشتغال و استملاك و ازدواج و … محروم و توسط فرماندهی كل انتظامی بلافاصله اخراج خواهد شد.
10 – سایر اتباع خارجی متقاضی دریافت اقامت كه مشمول اولویتهای فوق نمیباشند، باید از طریق کنسولگریهای جمهوری اسلامی ایران در کشورهای متبوع خود، اقدام به ثبت نام و درخواست اقامت نمایند.
کنسولگریها درخواست اقامت و اطلاعات مورد اشاره در بند هشت ماده بیست و دو را از تبعه خارجی دریافت و برای صدور کارت اقامت به سازمان ملی مهاجرت ارسال کند. سازمان موظف است بر مبنای مجوز شورای عالی و پس از طی مراحل اداری ماده بیست و د و، نسبت به صدور کارت اقامت اقدام نماید.
11 – مجوزهای جذب فراتر از اولویتهای مذكور، توسط سازمان تدوین و پس از تصویب شورای عالی و تأیید رئی سجمهور قابل اجرا خواهد بود.
تبصره: درخواست کارفرمایان ایرانی مورد اشاره در بند 4 این ماده باید به تأیید اداره کل اشتغال اتباع بیگانه رسیده و از طریق سازمانهای معتبر، اقدامات اولیه برای بیمه تبعه خارجی انجام شود. در صورت اثبات تخلف کارفرما در درخواست برای تبعه خارجی، کارفرما مشمول مجازات مقرر قانونی خواهد شد.
ماده 25 : اقامت موقت
1 . اقامت موقت شامل درخواست برای اشتغال، تحصیل و آموزش، زیارت، بازدید از خانواده، گردشگری، ورزشی، مطبوعاتی، سرمایهگذاری، تجارت و بازرگانی و درمانی خواهد بود.
2 . اتباع خارجی دارای اقامت موقت، قادر به دریافت خدماتی از جمله تحصیل، درمان و بیمه، اخذ گواهینامه، اشتغال مجاز، رهن و اجاره، طرح دعوا و حساب بانكی خواهند بود.
3 . مدت زمان اقامت موقت حداقل باید بیش از 90 روز و حداكثر یكسال میباشد. در صورت درخواست تبعه خارجی در صورت احراز شرایط، قابل تمدید میباشد.
4 . اتباع خارجی که درخواست اقامت موقت در موضوعات بند یک این ماده را دارند باید به کنسولگریهای جمهوری اسلامی در کشور متبوعشان مراجعه و نسبت به دریافت اقامت موقت، اقدام
مینمایند.
5 . اتباع خارجی برای درخواست اقامت و تمدید آن در موارد اشاره شده در بند یك این ماده، باید دعوتنامه از سازمان، وزارتخانه یا دستگاه دولتی و خصوصی را به همراه مدارك به كنسولگری ارائه نمایند.
6 . اتباع خارجی متقاضی مجوز اقامت موقت، باید گواهی سوءپیشینه از كشور یا محل اقامت خود را به كنسولگری ارائه نمایند.
7 . شورای عالی مهاجرت، میتواند برای نخبگان در حوزه های ذکر شده در بند 1 این ماده که خدمات شایانی به جمهوری اسلامی ارائه داده یا خواهند داد، درخواست مجوز اقامت موقت داشته باشد.
8 . تمامی هزینه های دریافت اقامت موقت بر عهده متقاضی خواهد بود.
9 . زمان مجوز اقامت موقت با هماهنگی نهادهای مربوطه و سازمان ملی مهاجرت تعیین میگردد.
10 . در صورتی كه مشخص شود مجوز اقامت موقت در موضوعی غیر از آنچه تعیین شده است مورد سوءاستفاده قرار گرفته، مجوز ابطال و فرد پس از اعمال مجازات مقرر قانونی، اخراج میگردد.
11 . آئیننامه شرایط دریافت و تمدید اقامت موقت، توسط سازمان ملی مهاجرت با همکاری دستگاه های مرتبط بخشهای مذکور در بند 1 این ماده تدوین و پس از تصویب شورای عالی و ابلاغ رئیس جمهور
اجرا خواهد شد.
ماده 26 : مجوز اقامت فردی یا خانوادگی
1 – مجوزهای اقامت به دو صورت فردی و خانوادگی صادر میگردد.
2 – مجوزهای اقامت برای اتباع بالای 18 سال سن صادر میگردد. افراد كمتر از 18 سال سن تحت تكفل سرپرست، مجوز اقامت خانوادگی دریافت میكنند.
3 – مجوزهای اقامت خانوادگی با محوریت سرپرست خانواده، صادر میشود.
4 – در مجوز خانوادگی، مشخصات سرپرست به عنوان حامی درج میگردد.
5 – اتباعی كه دارای مجوز اقامت خانوادگی هستند، موظفاند 90 روز پیش از پایان 18 سالگی برای دریافت مجوز اقامت فردی درخواست كنند.
تبصره: برای دریافت مجوز اقامت خانوادگی، كلیه اعضای خانواده به همراه سرپرست باید نسبت به ثبت اطلاعات هویتی و بیومتریك و مصاحبه حضوری اقدام كنند.
ماده 27 : شرایط مصاحبه
1 – تمامی اتباع برای درخواست مجوز اقامت دائم، باید در مصاحبه های سازمان یا كنسولگری های جمهوری اسلامی در كشور متبوعشان، شركت كنند.
2 – اتباعی كه تقاضای مجوز اقامت خانوادگی دارند، باید با اعضای خانواده در مصاحبه مشاركت كنند.
3 – مدارك مورد نیاز برای ارائه در زمان مصاحبه، توسط سازمان تعیین و تبعه خارجی موظف به ارائه مدارك مورد نیاز میباشد.
4 – در صورت صلاحدید سازمان، مصاحبه تجدید خواهد شد .
5 – عدم حضور در مصاحبه، بدون ارائه دلایل معتبر، موجب رد درخواست اقامت تلقی میشود.
بخش ششم: سایر موضوعات (ازدواج، استملاك، اشتغال)
ماده 28 : ازدواج
1 – ازدواج اتباع خارجی، فقط در صورت ثبت قانونی ازدواج نزد مراجع ایرانی معتبر خواهد بود و اتباع از مزایای آن برخوردار خواهند شد.
2 – اتباع خارجی حداکثر تا ی ک ماه پس از ثبت قانونی ازدواج یا طلاق در مراجع رسمی، باید مدارک و اسناد مربوطه، را به سازمان ملی مهاجرت برای درج در پرونده ارائه نمایند.
3 – سازمان هیچ حقی را برای همسران و فرزندان اتباعی كه دارای مجوز اقامت بوده ولی ازدواج آنها رسمی نشده و یا در سازمان ثبت نشده است، قائل نمیباشد.
4 – در صورتی كه ازدواج به صورت قانونی ثبت نشده باشد، نیازمند رأی دادگاه صالحه و برای فرزندان نیازمند آزمایش دی. ان.ای و ترتیباتی است که توسط سازمان ملی مهاجرت اعلام میشود. این بند تنها شامل ازدواجهای قبل از تصویب این قانون است و از تاریخ تصویب و ابلاغ این قانون ازدواج غیررسمی مورد پذیرش نخواهد بود.
5 – در صورتی كه مشخص شود ازدواج غیرواقعی و تنها برای دریافت اقامت بوده است، تمامی مجوزهای صادره یا در حال صدور ابطال و تبعه خارجی پس اعمال مجازات مقرر قانونی، اخراج میگردد.
ماده 29 : استملاك
1 . واگذاری املاك منقول و غیرمنقول به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، به اتباع خارجی فاقد مدارك معتبر مورد اشاره در این قانون ممنوع است.
2 . هر مالك ایرانی كه املاك منقول و غیرمنقول خود را به اتباع خارجی فاقد مدارك معتبر برای استملاك املاك منقول و غیرمنقول، به صورت مستقیم و غیرمستقیم ، اجاره یا رهن، به فروش برساند، محكوم به تحمل مجازات مقرر قانونی خواهد شد. علاوه بر این، تمامی هزینه های اخراج اتباع خارجی غیرمجاز، بر عهده مالك متخلف خواهد بود.
3 . اتباع خارجی و مالكان املاك واگذار شده به اتباع خارجی اعم از اجاره، رهن یا فروش موظف اند، ظرف 20 روز از تاریخ انعقاد قرارداد، به سازمان ملی اطلاع دهند.
4 . اتباع خارجی موظف اند، تغییر محل سكونت خود را ظرف 20 روز به سازمان ملی اطلاع دهند.
5 . دفاتر املاك و سایر دفاتر حقیقی و حقوقی باید از تنظیم قراردادهای اجاره، رهن و یا فروش هر گونه ملك، برای اتباعی كه فاقد مدارك معتبر و شرایط مورد اشاره در این قانون باشند، امتناع كنند. در صورت انعقاد
هر گونه قرارداد بدون رعایت شرایط این قانون، به مجازات مقرر قانونی محكوم خواهند شد.
6 . شورای عالی مهاجرت، در راستای جذب سرمایه گذاری خارجی میتواند شرایط واگذاری و اجاره املاك غیر مسکونی را تعیین نماید.
7 . تمامی مراحل واگذاری املاك به اتباع خارجی اعم از خرید، فروش و اجاره در صورت ثبت در سازمان ملی معتبر و در دادگاه صالحه، قابل پیگیری خواهد بود.
تبصره 1: اموال منقول و غیرمنقول نمایندگی های خارجی و كاركنان سفارتخانه ها، مادامی كه دارای مناصب خود باشند از شمول این ماده خارج و بر عهده وزارت امور خارجه است .
ماده 30 : اسكان آوارگان و نگهداری موقت
1 – سازمان موظف است، تمامی آوار گان و مهاجران بدون مدارك رسمی، را در مهمانشهرها ساكن نماید.
2 – مدیریت مهمانشهرها و مراكز نگهداری موقت و تمامی مسئولیتهای آن، بر عهده سازمان است.
3 – بلافاصله پس از ورود اتباع به مهمانشهرها، اطلاعات هویتی و فردی (اثر انگشت و چهره نگاری) آنها ثبت خواهد شد.
4 – مدت زمان حضور اتباع در مهمانشهرها، حداكثر یك ماه خواهد بود. تمدید مدت اسكان منوط به موافقت شورای عالی است.
5 – هیچ تبعه ای مجاز به خروج از مهمانشهرها و ورود به داخل كشور، مگر با مجوز سازمان نخواهد بود.
6 – قربانیان قاچاق انسان و كسانی كه بتوانند اثبات كنند مورد سوءاستفاده قرار گرفتهاند، میتوانند تا انجام مراحل اداری اثبات ادعا و درخواست مجوز اقامت، تقاضای اقامت موقت در مهمانسرا و مراكز نگهداری موقت نمایند.
7 – اولویت اسكان با گروه های آسیبپذیر از جمله كودكان، بانوان و سالخوردگان میباشد.
8 – سازمان موظف است كودكان را ارزیابی و زمینه جذب كودكان نخبه را فراهم آورد.
9 – در هر ز مان مشخص شود كه تبعه خارجی در خصوص ماده 5 اطلاعات نادرستی ارائه كرده و یا با مرتكبان جرم ارتباط داشته اس ت، مجوز اقامت ابطال و از كشور اخراج خواهد شد.
10 – خدماتی از قبیل خدمات مراقبتهای اولیه بهداشتی ، آموزش برای كودكان، خدمات اداری برای متقاضیان دریافت مجوز ورود و اقامت در این مراكز، به صورت رایگان برای اتباعی كه قادر به تأمین هزینه ها نیستند ارائه خواهد شد.
11 – سازمان موظف است از نهادها و سازمانهای بین المللی برای مدیریت بهینه مهمانشهرها استفاده نماید .
12 – سازمان میتواند از ظرفیتهای موجود در بخشهای غیردولتی، خصوصی و تعاونی، برای ایجاد و ارائه خدمات در مهمانشهرها استفاده نماید.
13 – اصول، قواعد و مقررات پذیرش و خدمت رسانی توسط سازمان، تدوین و پس از تصویبش و رای عالی، قابل اجرا خواهد بود.
ماده 31 : پناهندگان
1 . مصادیق مهاجرین كشورهایی كه بر اساس اصل یکصد و پنجاه و پنجم قانون اساسی، درخواست پناهندگی میكنند، توسط شورای عالی مشخص میگردد.
2 . اتباعی كه مشمول بند یك این ماده میگردند باید به كنسولگریها و یا دفاتر سازمان مراجعه نموده و نسبت به تقاضای مجوز پناهندگی اقدام نمایند.
3 . مجوز پناهندگی هر 3 ماه یکبار باید تمدید شود و حداکثر مدت تمدید مجوز پناهندگی تا 3 سال است.
4 . پناهندگان شش ماه پس از دریافت مجوز پناهندگی، میتوانند مطابق مواد این قانون، درخواست مجوز اقامت سه ساله كنند.
5 . دارندگان مجوز پناهندگی از خدمات بهداشتی، بانكی، آموزشی ، قضایی و اشتغال در مشاغل مصوب برخوردار میباشند.
6 . دارندگان مجوز پناهندگی، حق استملاك املاك غیرمنقول، مشاركت در فعالیتهای سیاسی و سندیكایی را ندارند.
7 . محل كار، اقامت و محدوده تردد اتباع دارنده مجوز پناهندگی، با پیشنهاد سازمان و تصویب شورای عالی اجرایی خواهد شد .
8 . اگر شرایطی كه بر اساس آن اتباع خارجی مجوز پناهندگی دریافت كرده باشند مرتفع گردد، مجوز پناهندگی لغو و به پناهنده مهلت قانونی برای ترك خاك ایران داده خواهد شد.
9 . در هر زمان مشخص شود كه اطلاعات و مستندات تبعه خارجی، برای دریافت پناهندگی غیرواقعی و نادرست بوده، بلافاصله مجوز پناهندگی ابطال و تبعه خارجی محكوم به مجازات درجه شش و اخراج خواهد شد.
تبصره: اشخاصی كه مرتكب جنایات جنگی یا جرائم علیه بشریت و جرایم شدید حقوق عمومی شده باشند، یا حضور آنها در كشور، خلاف صلح، امنیت و سلامت جامعه باشد، از این ماده قانونی محروم خواهند بود.
ماده 32 : افراد بدون تابعیت
1 – تعیین وضعیت افراد بدون تابعیت، توسط سازمان ملی انجام خواهد شد.
2 – برای افراد بدون تابعیت، مجوز برای دسترسی به آموزش، درمان و حساب بانكی صادر خواهد شد.
3 – آئین نامه افراد بی تابعیت و نحوه شناسایی توسط سازمان،تدوین و برای تصویب به شورای عالی و هیئت وزیران ارسال خواهد شد.
ماده 33 : اشتغال
1 – اتباع خارجی با دریافت مجوز اقامت، اجازه اشتغال در مشاغل مورد تأیید وزارت كار را دارند.
2 – اتباع خارجی موظف اند نوع اشتغال، بیمه و میزان درآمد خود را به سازمان اعلام كنند.
3 – اتباع خارجی موظفاند، هر گونه تغییر در محل كار، نوع اشتغال، بیمه و میزان درآمدها را ظرف حداكثر 20 روز به اطلاع سازمان،برسانند.
4 – كارفرمایان موظف اند، ب هکارگیری، اخراج، بازنشستگی و فوت اتباع خارجی را حداكثر ظرف 20 روز به سازمان اطلاع دهند.
5 – هر گونه تغییر در مشاغل مجاز، توسط وزارت كار به شورای عالی ارائه و پس از تصویب، اجرا خواهد شد.
6 – شورای عالی به پیشنهاد وزارت كار، میتواند در شرایط خاص محدودیتهایی را در برخی از مشاغل ایجاد یا رفع نماید.
7 – اتباع خارجی موظف اند، هر ساله نسبت به تكمیل اظهارنامه مالیاتی در مهلت تعیین شده و دریافت برگه تسویه مالیاتی و ارائه به سازمان ملی مهاجرت اقدام نمایند.
تبصره 1 : عدم رعایت بندهای 1 و 2 و 3 این ماده در مرتبه اول مشمول جرایم نقدی و در صورت تكرار در مرتبه دوم ، مجوز اقامت ابطال خواهد شد.
تبصره 2 : كارفرمایان در صورت عدم رعایت بند 4 این ماده مشمول مجازات مقرر قانونی خواهند شد.
تبصره 3 : پس از تصویب این قانون، هرگونه به کارگیری اتباع خارجی بدون مجوز، به صورت موقت و دائم ممنوع است.
ماده 34 : همكاری با كمیساریای عالی پناهندگان و سایر سازمانهای بین المللی سازمان ملی میتواند در حیطه اختیارات مصوب شورای عالی، با كمیساریای عالی و سایر سازمانهای بین المللی همكاری داشته باشد. این همكاری ها باید در راستای ایجاد شرایط، برای رفع مشكلات آوارگان و پناهندگان ساماندهی شود.
ماده 35 : جذب و ادغام
1 – سازمان با هدف تقویت سازگاری اجتماعی و جذب و ادغام اتباع خارجی كه دارای مدارك شناسایی معتبر هستند، برنامه جامع ادغام اجتماعی، شامل آموزش، ارائه امكانات و مشاوره و … را برای تصویب به شورای عالی ارائه نماید. این برنامه پس از تصویب در شورای عالی و موافقت رئیس جمهور، اجرایی خواهد شد.
2 – سازمان مجاز است، پس از تصویب برنامه مذكور از ظرفیتهای بخش دولتی، تعاونی ، مردم نهاد، خصوصی و بین المللی، برای پیشبرد برنامه ادغام اجتماعی بهرهبرداری كند.
ماده 36 :ثبت احكام و جرایم در سامانه اتباع
یك نسخه از تمامی احكام صادر شده، در خصوص اتباع خارجی اعم از اخراج، مجازات، جرایم مالی و مالیاتی كه توسط نهادهای كشور، به سازمان برای درج در پرونده ارسال میگردد.
