به گزارش خبرنگار خبرگزاری مهاجر: نشست نقد و بررسی نمایش «خانه‌های اجاره‌ای»، شب گذشته، با حضور سید مرتضی حسینی شاهترابی (نویسنده و منتقد مهاجر)، محمدتقی دامردان (شاعر و کنشگر فرهنگی مهاجر)، علی جعفری فوتمی(تهیه‌کننده و منتقد تئاتر) و امید طاهری (نویسنده و کارگردان تئاتر) در تالار تئاتر شهر سیرجان برگزار شد. این نمایش که از ششم تا بیست و چهارم عقرب/ آبان 1402 در تالار فردوسی(تئاتر شهر سیرجان) به روی صحنه رفت، روایت «مازیار رفعتی» از زندگی مردم مهاجر افغانستان در ایران است.
خانه‌های اجاره‌ای محصول درد مشترک است
امید طاهری، عضو کانون جهانی منتقدان تئاتر، خانه‌های اجاره‌ای را یک اثر تئاتری توجه‌برانگیز دانست و گفت: در دوره‌ای از تاریخ زندگی می‌کنیم که خیلی عجیب و غریب است و چون در دل آن زیست می‌کنیم این عجیب‌بودن را نمی‌فهمیم، اما کسانی که بعد از ما می‌آیند و این دوره را بررسی می‌کنند به شگفت‌انگیزی این دوره پی خواهند برد. دوره‌ای که شاید مثل دوران بعد از جنگ جهانی دوم است که ابسورد به وجود آمد.
نایب رییس هیئت مدیره کانون ملی منتقدان تئاتر ایران تشریح کرد: ما در دوره‌ای زیست می‌کنیم که همه چیز شفاف است و همه چیز به روی سطح آمده و کاملا به وضوح می‌شود لمسش کرد، جنایت‌هایی که می‌شود، ظلم‌هایی که می‌شود، نسل‌کشی‌هایی که اتفاق می‌افتد و… توی این دوره کار هنری‌کردن واقعا وحشتناک است و خود من اصلا گاهی نمی‌توانم درک کنم چطور باید کار کرد. با این سوال مواجهم که اثری که از دل این وضعیت و در این زمانه بیرون می‌آید چه می‌خواهد بگوید؟
امید طاهری افزود: در این مدت اخیر که کمتر رفتیم و تئاتر دیدیم دوتا کار بود که با آنها بغض کردم. یکی از آنها کار امیرحسین طاهری است که در تهران اجرا شد و نادر فلاح در آن حضور داشت. دیگری هم کار امروز از مازیار رفعتی.
این نمایشنامه‌نویس تئاتر خانه‌های اجاره‌ای را محصول درد مشترک انسان ایرانی و افغانستانی خواند و گفت: وقتی در کل این منطقه خاورمیانه، ایران و آسیا در وضعیت اسفناکی زندگی می‌کنیم شاید یک اتفاق که ضبط و ربط دارد رسیدن به اشتراک در یک درد است. من برای خانه‌های اجاره‌ای به عنوان درام ارزش قائلم چون احساس کردم یک چیزی را در حس من به حرکت می‌آورد.
خانه‌های اجاره‌ای زیرساخت‌های فرهنگی روایتش را خوب ساخته است
سید مرتضی حسینی شاهترابی، نویسنده مهاجر، نمایشنامه خانه‌های اجاره‌ای را نوشته‌ای مهم و انتقادی خواند و گفت: فیلمنامه و نمایشنامه هردو از یک تبارند و ادبیات دراماتیک نامیده می‌شوند و در این هم‌تباری گرچه محصول فیلمنامه در صنعت سینما سرگرمی است و هدف اولیه‌اش سرگرم‌کردن تماشاگر، در هنر تئاتر هدف اصلی اثر سرگرم ساختن نیست. تئاتر سرگرم‌سازی هم دارد، اما هدف اصلی‌اش نیشترزدن به اندیشه و احساس تماشاگر است تا او را نسبت به موضوعی که پیش رویش می‌گذارد وادار به فکر کند. خانه‌های اجاره‌ای از این جهت مهم است.
نویسنده مجموعه نمایشنامه «شورآباد و قندآباد» درباره اهمیت نمایشنامه خانه‌های اجاره‌ای گفت: نمایشنامه «خانه‌های اجاره‌ای» روی لبه تیغ راه رفته و حرکت کرده است. درآوردن این جنس کار خیلی خیلی سخت است. حتی یک نویسنده افغانستانی هم شاید نتواند این‌قدر خوب چنین کاری را دربیاورد. مازیار رفعتی در این نمایشنامه توانسته است خوب روایت کند چون زیرساخت فرهنگی روایت خود را خوب شناخته و بنا کرده است. برهمین اساس، در انتخاب کاراکترها و دیالوگ‌ها ارتباط لازم برقرار می‌شود و به خوبی می‌توانم بفهمم مربوط به کدام خرده فرهنگ افغانستان است.
شاهترابی ایجاز روایی خانه‌های اجاره‌ای و پرهیز از اطنابش را ستود و انتخاب موسیقی‌ها و ساز رباب را برای این نمایش تحسین‌برانگیز شمرد و اجرای خانه‌های اجاره‌ای را یک تئاتر موفق و تأمل‌برانگیز یاد کرد.
خانه‌های اجاره‌ای اثری انسان‌گرایانه و متعهدانه است
علی جعفری فوتمی، عضو کانون ملی منتقدان تئاتر ایران، حضور پرشمار تماشاگران در اجرای صحنه‌ای خانه‌های اجاره‌ای و نیز جلسه نقد بعد از اجرا را تحسین‌برانگیز خواند و گفت: به نظرم گام اول آنچه در نمایش باید اتفاق بیفتد افتاده و نمایش توانسته تلنگر را بزند که آدم‌ها به همدیگر توصیه می‌کنند این نمایش را ببینند و چنین استقبالی شده است. به همین خاطر در هفدهمین شب اجرا سالن همچنان پر است و امیدوارم این اجرا تا زمانی که تماشاچی برای دیدنش می‌آید ادامه پیدا کند.
این عضو کانون جهانی منتقدان تئاتر تأکید کرد: به نظرم آدم حرف درست را زمانی می‌زند که زمان درست را ببیند و پیدا کند. برای این نمایش و اجرا هم بهترین زمان و زمینه همین الان بود که ما در ماه‌های اخیر شاهد اتفاق‌های ناگواریم که کوشش می‌کند رابطه بین ما و هم‌ریشه‌های افغانستانی ما تحریف بشود و پروژه افغانستانی‌هراسی در جامعه تحریک شود. آقای رفعتی مناسبترین زمان را برای حرف خودش انتخاب کرده است. چون الان در شرایطی هستیم که باید به یاد بیاوریم در وهله اول همه ما انسانیم و در وهله دوم این‌قدر مشترکات بین ما وجود دارد و به هم نزدیکیم و قرن‌ها باهم زیسته‌ایم که نباید این رابطه دستخوش تحریف بشود. از این جهت این کار مازیار رفعتی خیلی انسان‌گرایانه و متعهدانه است.
مستوره تبلور واقعی شخصیت زن افغان در صحنه تئاتر است
محمدتقی دامردان، شاعر و کنشگر فرهنگی مهاجر، تئاتر خانه‌های اجاره‌ای را ستود و اثری ارزشمند خواند و گفت: کارکردن در مورد افغانستان واقعا کار سختی است. گرچه فرهنگ ما یکی است و زبان ما یکی است، وقتی وارد خرده فرهنگ‌های افغانستان می‌شویم کار بسیار دشوار می‌شود. آقای رفعتی شاید در پرس و جو به همین خرده فرهنگ‌ها می‌رسیده است که برای نگارش نمایشنامه‌اش مدت زمان زیادی را گذاشته و نسخه‌های مختلف نوشته و به کارشناسان اهل افغانستان ارائه کرده است.
این مهاجر اهل افغانستان بازیگری بازیگران و کارگردانی نمایش خانه‌های اجاره‌ای را تحسین کرد و اضافه کرد: شخصیت مستوره در این داستان که یک زن افغان است به نظر من یک شخصیت پیچیده است و تمام نمایش هم حول محور او می‌چرخد و بسیار خوب درآمده است.
خانه‌های اجاره‌ای کاری نیست که تماشاگر ببیند و درباره‌اش نظری نداشته باشد
مازیار رفعتی، طراح و نویسنده و کارگردان تئاتر خانه‌های اجاره‌ای درباره اثرش گفت: بالغ بر پانزده متن نوشتم و پاره کردم تا به این متن از نمایشنامه «خانه‌های اجاره‌ای» رسیدم. بعد از دو سال کلنجار رفتن با متن و نقدهایی که خودم و دیگران به این متن داشتم به این نود دقیقه رسیدم. در مورد خانه‌های اجاره‌ای اتفاقی که افتاد و شاید انتظارش را نداشتم و یکی از مشخصه‌های درام است برانگیختگی حس تماشاگر و برانگیختگی اندیشه تماشاگر است. این باعث شد که خیلی از مخاطبان ما دوست داشته باشند درباره‌اش نقد داشته باشند و بعد از اجرا تماس بگیرند و پیام بدهند و درباره اجرا صحبت کنند. من احساس می‌کنم خاصیت درام باید این باشد که بتواند حس و اندیشه مخاطب را توامان درگیر کند و خانه‌های اجاره‌ای در سیرجان این را به من داد که اکثریت کسانی که می‌آمدند می‌دیدند دوست دارند کار را نقد کنند. کاری نبود که مخاطب ببیند و نظری درباره‌اش نداشته باشد.
خانه‌های اجاره‌ای
تئاتر «خانه‌های اجاره‌ای» کاری از گروه تئاتر باران با طراحی، نویسندگی و کارگردانی «مازیار رفعتی» است که «نوران بحرینی»، «عباس خاکسارپور»، «صابر سلطان احمدی»، «سعید بادیه‌نشین» و «امید نورزهی» در آن ایفای نقش می‌کنند و از ششم تا بیست و چهارم آبان/ عقرب 1402 ساعت 19 تا 21 در تالار تئاتر شهر سیرجان (استان کرمان) به روی صحنه رفت.
/پایان/
